Tι Πιστεύω αλλά δεν μπορώ να Αποδείξω (7)

Jared Diamond, εξελικτικός βιολόγος και γεωγράφος, καθηγητής στο UCLA (Κατάρρευση, Ο τρίτος χιμπαντζής, Όπλα, μικρόβια και ατσάλι).

Πότε ολοκλήρωσαν οι άνθρωποι την επέκτασή τους πάνω στον πλανήτη; Είμαι πεπεισμένος αλλά δεν μπορώ να το αποδείξω ακόμη, πως οι άνθρωποι έφτασαν στη Βόρειο και Νότιο Αμερική και στην Αυστραλία πολύ πρόσφατα – κατά το τέλος της εποχής των πάγων. Πιο συγκεκριμένα, είμαι πεπεισμένος ότι έφτασαν στη Β. Αμερική 14000 περίπου χρόνια πριν, στη Ν. Αμερική 13500 χρόνια πριν και στην Αυστραλία και τη Νέα Γουινέα 46000 χρόνια πριν και ότι μέσα σε λίγους αιώνες συνέβαλαν στην εξαφάνιση των περισσότερων από τα μεγάλα ζώα που ζούσαν εκεί.

Βασίζω την πεποίθησή μου στην πληθώρα αδιάσειστων στοιχείων για την παρουσία ανθρώπων εκατομμύρια χρόνια πριν σε χιλιάδες μέρη της Αφρικής, της Ευρώπης και της Ασίας. Σε αντίθεση, για την Αμερική και την Αυστραλία, τέτοια στοιχεία (και όχι πάντα αδιάσειστα) υπάρχουν μόνο για τα τελευταία 100000 χρόνια. Εκεί, αδιάσειστα στοιχεία εμφανίστηκαν ξαφνικά στις σημερινές ΗΠΑ για περίπου 14000 χρόνια πριν, σε διάφορα μέρη της Ν. Αμερικής για αρκετά χρόνια μετά, και στην Αυστραλία μεταξύ 46000 και 14000 χρόνια πριν. Τα στοιχεία που έχουμε για τα μεγάλα θηλαστικά αυτών των ηπείρων – ελέφαντες, λιοντάρια και γιγάντιους βραδύποδες στην Αμερική, γιγάντια καγκουρό και δράκοντες του Κομόντο (ενός τόνου) στην Αυστραλία – υποδεικνύουν την εξαφάνισή τους λίγους αιώνες αργότερα από την έλευση των ανθρώπων. Το συμπέρασμα είναι ξεκάθαρο: Οι άνθρωποι έφτασαν εκεί, γρήγορα εξαπλώθηκαν στις ηπείρους αυτές και σκότωσαν εύκολα όλα αυτά τα μεγάλα ζώα – ζώα τα οποία δεν είχαν ξαναδεί ανθρώπους και τους άφησαν να υπάρξουν ανάμεσά τους, όπως γίνεται σήμερα με τα ζώα στα νησιά Γκαπαλάγκος και την Ανταρκτική. 

Αλλά αμερικανοί και αυστραλιανοί αρχαιολόγοι αμφισβητούν αυτό το προφανές συμπέρασμα για διάφορους λόγους. Προσπαθούν σκληρά να ανακαλύψουν προγενέστερα μέρη γιατί τέτοιες ανακαλύψεις είναι από τη φύση τους δραματικές. Κάθε χρόνο ανακοινώνονται τέτοιου είδους ανακαλύψεις και, καθώς τα στοιχεία καταρρέουν ή παραμένουν αμφισβητήσιμα, γινόμαστε μάρτυρες μιας ολοένα και αυξανόμενης ροής νέων ισχυρισμών και απόρριψης παλιότερων – μια μορφή Λερναίας Ύδρας όπου για κάθε κεφάλι που κόβεται ξεφυτρώνουν δυο καινούργια. Τα μέρη που υποδεικνύουν σφαγή των μεγάλων ζώων από τους ανθρώπους είναι λίγα στην Αμερική και κανένα στην Αυστραλία και την Νέα Γουινέα. Και πράγματι, δεν θα περίμενε κανείς να βρει και πολλά τέτοια μέρη μεταξύ όλων αυτών στα οποία σημειώθηκαν φυσικοί θάνατοι μέσα σε εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, αν το κυνήγι είχε τελειώσει μερικές δεκαετίες μετά την εξαφάνιση των θηραμάτων. 

Κάθε χρόνο, καινούργιοι μεταπτυχιακοί φοιτητές της αρχαιολογίας και της παλαιοντολογίας που εργάζονται στην Αφρική, την Ευρώπη ή την Ασία, ανακαλύπτουν μέρη με αδιαμφισβήτητα στοιχεία για την αρχαία ανθρώπινη παρουσία. Κάθε χρόνο, παρόμοιες ανακαλύψεις ανακοινώνονται για την Αμερική και την Αυστραλία αλλά καμιά τους δεν πληροί, ούτε κατά στοιχειώδη τρόπο, τις προϋποθέσεις των ανακαλύψεων στην Αφρική, την Ευρώπη ή την Ασία. Τα μεγάλα ζώα στις τρεις αυτές ηπείρους επιβίωσαν επειδή είχαν στη διάθεσή τους εκατομμύρια χρόνια για να μάθουν να φοβούνται τους ανθρώπους – κυνηγούς, οι ικανότητες των οποίων βελτιώνονταν πολύ αργά. Τα μεγάλα ζώα στην Αμερική και την Αυστραλία εξολοθρεύτηκαν πολύ γρήγορα γιατί είχαν να αντιμετωπίσουν εκπαιδευμένους, σύγχρονους κυνηγούς.

Για μένα, το ζήτημα είναι αποδεδειγμένο. Πόσες ακόμη δεκαετίες μη πειστικών ισχυρισμών θα χρειαστούν ακόμη, ώστε οι διαφωνούντες να αποδεχτούν την κατάσταση αυτή; Δεν το γνωρίζω. Το θέμα φαίνεται ότι ταιριάζει περισσότερο σε εντυπωσιακά πρωτοσέλιδα που βροντοφωνάζουν, «Ουάου!! Καταρρίψαμε το κατεστημένο παράδειγμα της αμερικανικής αρχαιολογίας!!» αντί να απλά να αναφέρουν «Αμάν πια, άλλη μια υποτιθέμενη ανατρεπτική ανακάλυψη απέτυχε να γίνει αποδεκτή»