Η κομμουνιστική διείσδυση στην ελληνική λογοτεχνία - Refresh

Διαβάζοντας το «Δοκίμιο της Ιστορίας του ΚΚΕ: από το τέλος του 1949 έως και την 12η ολομέλεια», έφτασα στο υποκεφλ 3.Β.9.γ – Το κομμουνιστικό κίνημα και το ευρύτερο ριζοσπαστικό καλλιτεχνικό κίνημα.

Γράφει στο «Δοκίμιο»:

«Παρά τη λογοκρισία, τις απαγορεύσεις και τις διώξεις εκατοντάδων ανθρώπων της πνευματικής εργασίας, η κομμουνιστική ιδεολογία επηρέασε θετικά διανοούμενους και καλλιτέχνες, ήδη από τα χρόνια του ΕΑΜ. Το δημιουργικό τους έργο εμπνεόταν και περιλάμβανε από το αγωνιστικό παρερθόν, αλλά και σύγχρονα προβλήματα, εκφράζοντας λαϊκές αγωνίες για το μέλλον»

Στη συνέχεια αναφέρονται τα ονόματα 16 ελλήνων και 2 κυπρίων ποιητών (17% γυναίκες) και τα ονόματα 28 πεζογράφων (ελλήνων όλων αν δεν κάνω λάθος) (21% γυναίκες).

Οι ποιητές:

Κ ΒΑΡΝΑΛΗΣ, Γ ΡΙΤΣΟΣ, Ν ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ, Α ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ, Τ. ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ, Β ΡΩΤΑΣ, Ν ΠΑΠΠΑΣ, Ν ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ, Φ ΑΓΓΟΥΛΕΣ, Μ ΑΥΓΕΡΗΣ, Ν ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ, Μ ΚΑΤΣΑΡΟΣ και Μ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ

Οι κύπριοι:

Τ ΑΝΘΙΑΣ και Θ ΠΙΕΡΙΔΗΣ

 

 Οι ποιήτριες:Ρ ΜΠΟΥΜΗ, Β ΘΕΟΔΩΡΟΥ και Σ ΜΑΥΡΟΕΙΔΗ - ΠΑΠΑΔΑΚΗ

 

Οι πεζογράφοι: Α ΘΕΡΟΣ, Α ΚΕΔΡΟΣ, Α ΦΡΑΓΚΙΑΣ, ΑΣΗΜ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ, Γ ΜΑΓΚΛΗΣ, Γ ΣΕΒΑΣΤΙΚΟΓΛΟΥ, Γ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ , Γ ΣΤΑΥΡΟΥ, Δ ΒΟΥΤΥΡΑΣ, Δ ΡΑΒΑΝΗΣ ΡΕΝΤΗΣ, Δ ΡΑΒΑΝΗΣ ΡΕΝΤΗΣ, Δ ΧΑΤΖΗΣ, Ζ ΣΚΑΡΟΣ, Θ ΚΟΡΝΑΡΟΣ, Ι ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ, Κ ΚΟΤΖΙΑΣ, Κ ΠΟΛΙΤΗΣ, Μ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ, Μ ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ, Ν ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ, Ν ΚΑΤΗΦΟΡΗΣ, Σ ΤΣΙΡΚΑΣ  και Π ΛΕΚΑΤΣΑΣ (πεζογράφος με τη γενικότερη έννοια)
Οι γυναίκες πεζογράφοι:

Α ΖΕΗ, Δ ΣΩΤΗΡΙΟΥ , Ε ΑΛΕΞΙΟΥ, Ε ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΥ, Μ ΑΞΙΩΤΗ  και Γ ΚΑΖΑΝΤΑΚΗ

Δεν μου έκανε και ιδιαίτερη εντύπωση η απουσία του Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ του «ΚΙΒΩΤΙΟΥ», του κορυφαίου ελληνικού πεζογραφήματος της ελληνικής λογοτεχνίας (1813-2013) κατά τους 120 νεοέλληνες συγγραφείς (στην προσπάθεια κατασκευής ελληνικού λογοτεχνικού "Κανόνα") και μνημειώδους έργου του οπορτουνισμού για το Κόμμα.

Για τους μη γνωρίζοντες την πλοκή:

• Καλοκαίρι του 1949 και μια ομάδα από παρασημοφορημένους και επίλεκτους άνδρες του Δημοκρατικού Στρατού (ΔΣΕ) αναλαμβάνει την αποστολή να μεταφέρει ένα κιβώτιο από την πόλη Ν στην πόλη Κ. 
•  Η επίτευξη του στόχου θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για την έκβαση του πολέμου. Κανείς δεν γνωρίζει το περιεχόμενο του κιβωτίου ούτε και τη διαδρομή που θα ακολουθήσουν. 
•  Το αρχηγείο τους υποδεικνύει κάθε μέρα το δρομολόγιο της επομένης. Καμιά καθυστέρηση δεν γίνεται ανεκτή και όποιος τραυματίζεται ή βραδυπορεί θα αυτοκτονεί παίρνοντας κυάνιο. Η επιχείρηση θα κρατήσει δύο μήνες.
•  Ο μόνος που θα επιζήσει στο τέλος θα είναι ο αφηγητής, που θα παραδώσει το κιβώτιο και θα διαπιστωθεί ότι είναι άδειο. Τον συλλαμβάνουν και τον φυλακίζουν. Χρησιμοποιεί λευκές αλλά σφραγισμένες κόλλες χαρτί που του δίνονται για να εξιστορήσει τι ακριβώς συνέβη και να αποδείξει την αθωότητά του.

Και καταλήγει ο αφηγητής:

«...Δεν είναι δυνατόν να ευθύνομαι ούτε στο ελάχιστο για όλη αυτήν την ιστορία, δεν φταίω εγώ που το κιβώτιο βρέθηκε άδειο, εγώ το πίστευα γεμάτο και γι' αυτό το έφερα στην πόλη Κ (...) γιατί μόνο ένας τρελός κουβαλάει εν γνώσει του ένα άδειο κιβώτιο, παίζοντας χίλιες φορές κορόνα γράμματα τη ζωή του (...) ήτανε όμως άδειο, για λόγους που δεν ξέρουμε ακόμα, αλλά εν πάση περιπτώσει λόγω δικής μας υπαιτιότητος...»

Εκεί που οι αστοί και αριστερού, ή τουλάχιστον κεντροαριστερού, ιδεολογικοπολιτικού προσανατολισμού συγγραφείς συγκλονίζονται (από τη γενικότερη "ματαιότητα" και το "παράλογο" της ζωής και του αγώνα), οι αφοσιωμένοι ιδεολόγοι φρικάρουν και βλέπουν χλευασμό της εποποιίας του ΔΣΕ, τους μαχητές θύματα απάτης και ξεγελασμένους από την κομματική καθοδήγηση, μαχητές ενός κιβωτίου άδειου, χωρίς προορισμό και αξία.

Ο καθένας διαλέγει και παίρνει.


Με βάση τα παραπάνω προσπάθησα σε πρώτο επίπεδο να δώ πως αντανακλάται η κομμουνιστική ιδεολογία - ως επιρροή στο έργο των παραπάνω ποιητών και πεζογράφων και μέσω αυτής στις προτιμήσεις των 120 συγγραφέων.

Η αντανάκλαση είναι μόνο αριθμητική και είναι δουλειά άλλων να πουν τι σημαίνει αυτό – αν σημαίνει κάτι;

Οι προτιμήσεις των 120 συγγραφέων (62% άντρες) χωρίζονται σε 18 ποιητές (6% γυναίκες) εκ των οποίων οι 8 (44%) αντιπροσωπεύονται με περισσότερα του ενός έργα και 46 πεζογράφους (13% γυναίκες) εκ των οποίων οι 14 (30%) αντιπροσωπεύονται με περισσότερα του ενός έργα.

Τα πεζογραφήματα είναι 67 και τα ποιητικά έργα 33.

Έτσι, οι 18 ποιητές του «Δοκιμίου» αντιπροσωπεύονται με 5 αοιδούς (28% στο σύνολο των 18 ποιητών του "Κανόνα") και 6 έργα (18% στο σύνολο των 33):

• Κ ΒΑΡΝΑΛΗΣ- ΤΟ ΦΩΣ ΠΟΥ ΚΑΙΕΙ
• Μ ΚΑΤΣΑΡΟΣ ΚΑΤΑ ΣΑΔΔΟΥΚΑΙΩΝ
• Γ ΡΙΤΣΟΣ - Η ΣΟΝΑΤΑ ΤΟΥ ΣΕΛΗΝΟΦΩΤΟΣ και Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
• Α ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ- ΛΥΡΙΚΟΣ ΒΙΟΣ,
• Μ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ- ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

Στους πεζογράφους το «Δοκίμιο» αντιπροσωπεύεται από 8 άτομα (17%) και 16 (24%) πεζογραφήματα:

• Σ ΤΣΙΡΚΑΣ - ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ και Η ΧΑΜΕΝΗ ΑΝΟΙΞΗ,
• Δ ΧΑΤΖΗΣ - ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΜΑΣ ΠΟΛΗΣ και ΤΟ ΔΙΠΛΟ ΒΙΒΛΙΟ
• Κ ΠΟΛΙΤΗΣ – EROICA - ΣΤΟΥ ΧΑΤΖΗΦΡΑΓΚΟΥ και ΛΕΜΟΝΟΔΑΣΟΣ
• Γ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ - ΤΟ ΣΟΛΟ ΤΟΥ ΦΙΓΚΑΡΩ και ΤΟ ΘΕΙΟ ΤΡΑΓΙ
• Δ ΣΩΤΗΡΙΟΥ - ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ
• Ν ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ - ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΓΚΡΕΚΟ - ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΟΡΜΠΑ - Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΙΧΑΛΗΣ - Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΞΑΝΑΣΤΑΥΡΩΝΕΤΑΙ – ΩΔΑΙ(???)
• Ι ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ - Η ΑΥΛΗ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ
• Μ ΑΞΙΩΤΗ - ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΝΥΧΤΕΣ