Tι Πιστεύω αλλά δεν μπορώ να Αποδείξω (10)

Howard Gardner, ψυχολόγος και νευρολόγος, καθηγητής στο Harvard

Πιστεύω ότι τα ανθρώπινα ταλέντα βασίζονται σε διακριτά πρότυπα της εγκεφαλικής συνδετικότητας. Τα πρότυπα αυτά μπορούν να παρατηρηθούν καθώς το άτομο καταπιάνεται με μια περίπλοκη δραστηριότητα ή και μια ολόκληρη περιοχή του τομέα του και τελικά βρίσκει άκρη.

Θεωρήστε τις ακόλουθες τρεις συγκρουόμενες απόψεις:

1.    Το ταλέντο είναι ζήτημα εξάσκησης. Όλοι μπορούμε να γίνουμε Μότσαρτ ή Αϊνστάιν αν επιμείνουμε

2.    Τα ταλέντα είναι ανταλλάξιμα. Κάποιος που είναι καλός σε κάτι μπορεί να είναι καλός σε οτιδήποτε.

3.    Η βάση των ταλέντων είναι γενετική. Ενώ ισχύει γενικά, η άποψη αυτή είναι παραπλανητική στο ότι υπονοεί ότι άνθρωποι με «μουσικό γονίδιο» θα αναδείξουν σίγουρα το ταλέντο τους όπως αναδεικνύουν το χρώμα του ματιού τους ή, για τους πιο άτυχους, όπως εμφανίζουν την ασθένεια του Huntington.

Η δικιά μου άποψη: Η πιο καλή αναλογία είναι η εκμάθηση γλωσσών. Σχεδόν όλοι μας μπορούμε εύκολα να μάθουμε φυσικές γλώσσες στα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Μπορούμε να πούμε ότι σχεδόν όλοι μας είμαστε ταλαντούχοι ομιλητές. Μια ανάλογη διεργασία χωρεί και με τα διάφορα ταλέντα, με δυο διαφορές:

a.    Υπάρχει μεγαλύτερη γενετική μεταβλητότητα στη δυνατότητα ανάδειξης ταλέντων στη μουσική, στο σκάκι, στο γκολφ, στα μαθηματικά, στην ηγετική ικανότητα, στον γραπτό λόγο (σε αντίθεη με τον προφορικό), κλπ/

b.    Σε σύγκριση με τη γλώσσα, οι δραστηριότητες αυτές μεταβάλλονται περισσότερο, τόσο ενδοπολιτισμικά όσο και διαπολιτισμικά. Πάρτε για παράδειγμα τα παιχνίδια: Κάποιος που είναι καλός στο σκάκι μέσα σε ένα συγκεκριμένο πολιτισμικό περιβάλλον δεν είναι αναγκαστικά καλός και στο πόκερ εντός ενός άλλου περιβάλλοντος.

Καθώς προσπαθούμε να μάθουμε κάτι δημιουργούνται νευρικές διασυνδέσεις ποικίλων βαθμών χρησιμότητας και μη. Κάποιοι από εμάς διαθέτουν νευρικό σύστημα με προδιάθεση να αναπτυχθεί γρήγορα εντός των πλαισίων που απαιτούνται για να μάθουμε καλά μια συγκεκριμένη δραστηριότητα (σκάκι) ή μια σειρά δραστηριοτήτων (μαθηματικά) και αυτό μπορεί να συμβεί σε όλες τις κουλτούρες. Έτσι, σύμφωνα μ’ αυτήν τη διαδικασία εμφανιζόμαστε ταλαντούχοι και πολύ γρήγορα γινόμαστε αυθεντίες. Κάποιοι άλλοι θα αναπτύξουμε σημαντικές δεξιότητες αλλά θα μας πάρει περισσότερο χρόνο, θα απαιτήσει συστηματική εκπαίδευση όπως και τη χρήση διανοητικών ικανοτήτων και εγκεφαλικών δικτύων που δεν είναι απαραίτητη για ταλαντούχο πρόσωπο.

Η υπόθεση αυτή τεστάρεται από την Ellen Winner και τον Gottfried Schlaug. Οι ερευνητές αυτές λαμβάνουν εγκεφαλικές απεικονίσεις από νεαρούς φοιτητές πριν την έναρξη των μαθημάτων και μερικά χρόνια αργότερα. Κάνουν το ίδιο και σε κοντρόλ γκρουπς και επιβλέπουν (μη-μουσικές) κοντρόλ δραστηριότητες. Μερικά χρόνια αργότερα, ειδικοί προσδιορίζουν ποιοι φοιτητές έχουν μουσικό «ταλέντο». Οι ερευνητές καταγράφουν την εξέλιξη των εγκεφάλων των παιδιών με μουσικό ταλέντο πριν και μετά την εκπαίδευση.

Αν είναι σωστή η άποψη Νο.1, τότε οι ώρες εξάσκησης θα εξηγούν τα πάντα. Αν είναι σωστή η άποψη Νο.2, αυτοί που αριστεύουν στη  μουσική πρέπει να αριστεύουν και στις άλλες δραστηριότητες. Αν ισχύει η άποψη Νο.3, αυτό θα είναι διακριτό στον εγκέφαλο από την αρχή. Αν είναι σωστή η δική μου άποψη, τότε οι ταλαντούχοι φοιτητές θα διακρίνονται όχι από διαφορές που είναι παρατηρήσιμες πριν την εκπαίδευση αλλά από τους τρόπους με τους οποίους διαφοροποιήθηκαν οι νευρικές διασυνδέσεις κατά τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης.