των Ζιλ Λιποβετσκί, Ζαν Σερουά (μτφρ. Ν Μάλλιαρης)
Χωρίς αμφιβολία, τίποτε δεν απεικονίζει καλύτερα την ιδέα της κουλτούρας-κόσμου από το τεχνοεπιστημονικό σύμπαν, που, όπως το έχει υπογραμμίσει ο Ζακ Ελίλ (Jacques Ellul), είναι στην ουσία του ένα καθολικό φαινόμενο, που περιλαμβάνει τα πάντα.
Η τεχνολογία σήμερα έχει κατακλίσει ολόκληρο τον πλανήτη και εκτείνεται σε όλους τους τομείς της ζωής, από το απείρως μεγάλο μέχρι το απείρως μικρό. Δεν παράγει μόνο μηχανές αλλά κατακυριεύει το έμβιο, το οποίο είναι ικανή να τροποποιεί, και την πληροφορία, την οποία μεταχειρίζεται και διαδίδει με την ταχύτητα των ηλεκτρονικών δικτύων.
Υπό αυτή την έννοια έχουμε να κάνουμε με έναν πραγματικό τεχνολογικό ουνιβερσαλισμό. Μια τεχνολογία που είναι παντού η ίδια, που απαιτεί τα ίδια σύμβολα και το ίδιο σύστημα αξιών (τη μέγιστη αποτελεσματικότητα, την επιχειρησιακή ορθολογικότητα, τη μετρησιμότητα του καθετί). Σε αυτήν εξάλλου την τεχνολογία απευθυνόμαστε για να βελτιώσουμε τη ζωή μας και να βρούμε λύσεις στις καταστροφές που προκαλεί ο τεχνόκοσμος:
δεν είναι πια η πολιτική αυτή που οφείλει να ≪αλλάξει τη ζωή≫ (1) αλλά το χάι-τεκ και η ανεξάντλητη δημιουργικότητά του.
Η τεχνολογία, που άλλοτε ήταν αρμονικά ενταγμένη μέσα στους πολιτισμούς των οποίων αποτελούσε απλώς ένα κομμάτι, έχει μετατραπεί σήμερα σε οργανωτικό στοιχείο που διεισδύει σε όλες τις διαστάσεις της κοινωνικής, πολιτιστικής και ατομικής ζωής.
Τίποτα πλέον δεν ξεφεύγει απότην Τεχνολογία: οφείλουμε να προσαρμοζόμαστε διαρκώς σε αυτήν, ενώ αυτή μας επιβάλλεται με τη σειρά της ως τρόπος ζωής, τρόπος σκέψης, σύνολο συμβόλων.
≪H τεχνολογία είναι φορέας τρόπων ύπαρξης, σκέψης, ζωής για όλους. Είναι συνολική κουλτούρα, είναι σύνθεση≫ (2).
Την ίδια όμως στιγμή η τεχνολογία γεννά μια σειρά από όνειρα. Από την εποχή του Μπέικον (Bacon) και του Ντεκάρτ (Descartes) οι Νεότεροι εναπέθεσαν τεράστιες ελπίδες στην πρόοδο των επιστημών και των τεχνολογιών, οι οποίες θα όφειλαν να επιτρέψουν τη διαρκή βελτίωση της ανθρώπινης ζωής.
Η πίστη στην ισχύ του λόγου και της τεχνολογίας έθρεψε το δόγμα της αναγκαίας, γραμμικής και απεριόριστης προόδου. Χάρις στην επιστήμη και την τεχνολογία, το μέλλον του ανθρώπου δε μπορεί παρά να διαγράφεται καλύτερο: η πορεία του Διαφωτισμού θαεπιφέρει προοδευτικά την οικονομική ευημερία, την υποχώρηση των προκαταλήψεων, την πρόοδο της ηθικής, της δικαιοσύνης και της ευζωίας όλων των ανθρώπων.
Η Νεοτερικότητα είναι αδιαχώριστη από αυτή την τεχνολογική αισιοδοξία, από αυτό τον προμηθεϊκό ανθρωπισμό.
Μπορεί αυτό το νεοτερικό φαντασιακό να έχει υποστεί σημαντικές ρωγμές, ωστόσο δεν έχει σε καμία περίπτωση ξεπεραστεί. Οι καινοτομίες στον τομέα των βιοτεχνολογιών και της πληροφορικής έκαναν την τεχνοφιλική ιδεολογία να επανακάμψει.
Η ελπίδα ενός λαμπρού μέλλοντος έλαβε νέα ώθηση από τις βιοτεχνολογίες, την βιοχημεία, τις νανοτεχνολογίες, τη μικροηλεκτρονική. Με αυτό τον τρόπο το χάι-τεκ παρουσιάζεται ως υπόσχεση τέλειας υγείας, αιώνιας νεότητας, γνώσης για όλους -αλλά και ως υπόσχεση κατασκευής οικιακών ρομπότ που θα βρίσκονται πλήρως στη διάθεσή μας(3).
Σύμφωνα με το ≪τρανσουμανιστικό≫ [transhumaniste] ρεύμα, η συνένωση της γενετικής, της ρομποτικής και των νανοτεχνολογιών θα επιτρέψει τον μετασχηματισμό ακόμα και του ίδιου του ορισμού του ανθρωπίνου όντος, στα πλαίσια μιας άνευ προηγουμένου μετάλλαξης που θα του επιτρέψει να εμπλουτίσει τις φυσιολογικές και διανοητικές του ικανότητες: μια μέρα θα γεννηθεί το cyborg και ο techno sapiens θα αντικαταστήσει τον homo sapiens.
Την ίδια στιγμή που συνιστά δείγμα της κυριαρχίας του λόγου, ο φαύλος κύκλος του χάι-τεκ δε σταματά να παράγει πλήθος μύθων και νέων ουτοπιών.
Πηγή: Mάγμα, Τεύχος 5, Δεκέμβριος 2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου