Ο Μαρξισμός στον 21ο Αιώνα - Προσημειώσεις (1)

Αν μετρήσουμε τον ιστορικό χρόνο με τους όρους του Hobsbawm, είμαστε στον 22ο χρόνο του 21ου αιώνα.

Ο αιώνας αυτός ξεκίνησε μέσα στους απόηχους της σοβιετικής κατάρρευσης, με τις ΗΠΑ πλανητική δύναμη και την ιστορία υπόθεση τελειωμένη.

Στις ΗΠΑ εκλέγεται ένας φέρελπις δημοκρατικός και πολλοί ελπίζουν και επενδύουν σ’ αυτόν. Και πλούσιοι και φτωχοί.

Μετά από μια όχι και τόσο πετυχημένη προσπάθεια του να επεκτείνει το πρόγραμμα υγείας (κλασική προεκλογική υπόσχεση των δημοκρατικών υποψηφίων), αναγγέλλει το τέλος του «Μεγάλου Κράτους» στις ΗΠΑ (ενώ, σημειωτέον, είχε προηγηθεί η ρεπουμπλικανική 12ετία που ως κεντρικό στόχο της είχε βάλει το θάνατο του «Μεγάλου Κράτους»).

Όμως, παρ’ όλες τις διακηρύξεις και τις προσπάθειες, το Κράτος συνέχιζε να παίζει έναν κρίσιμο ρόλο στην οικονομία. Πολλές από τις καινοτομίες του New Deal  και της Great Society ήταν ακόμη μέσα στο παιχνίδι. Και η όλη οικονομική δραστηριότητα ελεγχόταν από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, με το μάτι άγρυπνο για επανεμφάνιση του πληθωρισμού. Τα πράγματα ήταν ακόμη μολυσμένα από την Μαύρη Δευτέρα (19/10/1987), η αμερικανική οικονομία δεν είναι σίγουρη για τον εαυτό της και η δουλειά έπρεπε να γίνει προσεκτικά.

Κι έγινε.

Καθώς προχωρούσε η δεκαετία, η οικονομία ανθούσε. Η κατάρρευση του ανατολικοευρωπαϊκού κομμουνισμού έδινε χώρο για καλές δουλειές.

Ξεκινούσε η εποχή του Τεχνοκαπιταλισμού.

 Η έκρηξη στην επικοινωνιακή τεχνολογία είναι πασίγνωστη. Σήμερα, εγώ, εσύ, όλοι μας είμαστε πιόνια της. Λέμε ότι χρησιμοποιούμε, στη δεύτερη σκέψη όλοι μας συμφωνούμε ότι μας χρησιμοποιεί και, αφού συμφωνήσουμε, συνεχίζουμε ως πιόνια της.

Όπως θυμάστε κι απ’ τα δικά μας, τα χρηματιστήρια χτυπούσαν κόκκινο (Σοφοκλέους, πάνω από 6300 μονάδες, Dow Jones πάνω από 11000 μονάδες).

Αν και κατά το 2000-2003 ο καπιταλιστικός κόσμος πέρασε μια ψιλο-ύφεση, τα τέσσερα επόμενα όμως χρόνια ήταν τρελά: το 2007 ο Dow Jones πάνω από τις 14000 μονάδες.

Δανειστήκαμε όλοι τρελά, και, σε κάποια φάση, μπαααααμμμμ Με το που κατέρρευσε η «νέα οικονομία» του Greenspan (αν κι ο ίδιος είχε το θάρρος να παραδεχτεί ότι οι ιδέες του για την οικονομία ήταν λάθος),  το κεφάλαιο και οι πολιτικοί εκπρόσωποί του, λίγη σημασία έδωσαν.


Αναπόφευκτα ήρθε στην επικαιρότητα ο Μαρξ…ή, μάλλον, ο μαρξισμός

Για τον μαρξισμό, ανεξάρτητα από τους δεκάδες επιθετικούς προσδιορισμούς που έχει πάρει ως προσέγγιση με ιδιάζοντες και διαφορετικούς τρόπους  ανάλυσης των κοινωνικοοικονομικών τεκταινόμενων, η βασική θέση για τη κρίση είναι μία:

μια παρατεταμένη κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, την οποία δεν μπορεί να διαχειριστεί με τους συνήθεις τρόπους, δηλαδή την καταστροφή του πλεονάζοντος κεφαλαίου για την αποκατάσταση της διαταραγμένης ισορροπίας, και από την οποία δεν μπορεί να εξέλθει χωρίς μια άνευ προηγουμένου επίθεση ενάντια στους εργαζομένους, στους λαούς και στα κράτη

και οι αιτίες είναι:

η εμπορευματοποίηση της εργατικής δύναμης,

η απροσχημάτιστη εκμετάλλευση της,

η μη συμμετοχή της εργατικής τάξης στις οικονομικές αποφάσεις,

και, ίσως το δυσκολότερο αξιακό πρόβλημα-αιτία: η ακόρεστη τάση για απόσπαση και ιδιοποίηση της παραγόμενης υπεραξίας (δυσκολότερο γιατί σχετίζεται με, βιολογικού τύπου απόψεις, περί «εγωιστικού γονιδίου».)

Πώς όμως μπορεί να μιλήσει ο μαρξισμός για τον 21ο αιώνα;

Ο φίλος μου, που ζει σε μια επαμφοτερίζουσα κοινωνικοοικονομική κατάσταση: φτωχός στη Ελβετία, πάμπλουτος στην Αφρική, απορεί;

(συνεχίζεται)