Ο Michael Mann (MM) είναι ο δεύτερος, μετά τον Craig Calhoun, συγγραφέας του «Does Capitalism Have A Future?» που θεωρεί ότι ο καπιταλισμός θα επιβιώσει αν και μετσχηματισμένος («THE END MAY BE NIGH, BUT FOR WHOΜ?»).
Θεωρεί ότι η προσέγγιση του Wallerstein, η οποία υπονοεί μια νομοτελειακή εξέλιξη και μια μονοαιτιακή λογική του πολιτικοοικονομικού μετασχηματισμού, είναι προβληματική αφού αγνοεί τις περίπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δικτύων εξουσίας (ιδεολογία-οικονομία-στρατός-πολιτική (ΙΟΣΠ)) και μπορεί πιο εύκολα να καταλήξει στη διάγνωση της κατάρρευσης του συστήματος. Το πρόβλημα εντείνεται περαιτέρω, όπως λέει κι ο Craig Calhoun, λόγω της επικέντρωσης του Wallerstein στον καπιταλιστικό πυρήνα και την κρυφή παραδοχή ότι οι αναπτυσσόμενες οικονομίες της περιφέρειας θα ακολουθήσουν το ίδιο μοτίβο εξέλιξης.
Ο ΜΜ εφαρμόζει το γνωστό του ΙΟΣΠ καλειδοσκοπικό σχήμα (μπορεί κανείς να διαβάσει την ανάλυσή του στο πολύ καλό «Οι πηγές της κοινωνικής εξουσίας» - τόμοι 1-3, εκ των οποίων οι δυο πρώτοι έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά (εκδόσεις «Πόλις») και ο τρίτος κυκλοφόρησε λίγο πριν καιρό στα αγγλικά και υποθέτω θα μεταφραστεί κι αυτός αφού το βιβλίο είχε καλή πορεία στην ελληνική αγορά), με το οποίο προσπαθεί να καταλάβει τους τρόπους με τους οποίους οργανώνεται η ανθρώπινη κοινωνία και, κατά προέκταση, να δει αν το καπιταλιστικό σύστημα έχει ακόμη ζωή.
Καταλήγει στην άποψη ότι το μέλλον δεν θα καθοριστεί από τις αποτυχίες του συστήματος και μόνο. Εξετάζει διάφορα πιθανά σενάρια και το πιο ενδιαφέρον είναι το αισιόδοξο, αυτό δηλαδή που μιλάει για την επιβίωση του καπιταλισμού. Βλέπει να προκύπτει ένας αργά αναπτυσσόμενος καπιταλισμός γύρω στο 2050, με την αμερικανική ηγεμονία να έχει παραχωρήσει τη θέση της σε πολυπολικό δίκτυο ισχύος. Θεωρεί επίσης ότι αυτό από μόνο του δεν μπορεί να προκαλέσει γενικευμένη κρίση και επανάσταση.
Κατά αυτόν, μια χαμηλή ανάπτυξη ακόμα και με ανεργία στο 15-20% είναι διατηρήσιμη αν συνδυαστεί με μια μορφή σοσιαλιστικής ή σοσιαλδημοκρατικής αναδιανομής του πλούτου. Η εξάλειψη της φτηνής εργασίας, η εξάλειψη δηλαδή της πηγής των κερδών των καπιταλιστών, μπορεί να εξισορροπηθεί από την αύξηση της παραγωγικότητας και την αύξηση της κατανάλωσης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Και αυτό, με κάποιον τρόπο που δεν γίνεται όμως σαφής, μπορεί να δώσει ένα παγκόσμιο καπιταλισμό με μικρότερη ανισότητα και περισσότερα κοινωνικά δικαιώματα.
Αλλά για να έχει προοπτική ένα τέτοιο αισιόδοξο για τον καπιταλισμό σενάριο, πρέπει να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες απειλές που προβάλλουν από την περιβαλλοντική αλλαγή και δή την κλιματική. Και εδώ όμως, αν και περιγράφει με μελανά χρώματα τις κοινωνικές συνέπειες, υπάρχει αισιοδοξία: δεν μπορεί, σου λέει, κάτι θα γίνει σε επίπεδο πολιτικής διαχείρισης για να επιλυθεί η οικολογική κρίση.
Γενικά, η προσέγγιση του ΜΜ έχει ένα έντονο αγνωστικιστικό άρωμα και καταλήγει στην κλασική ελπίδα: την τεχνολογία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου