Ο Craig Calhoun (CC) και ο Michael Mann (ΜΜ) ανήκουν σ’ αυτούς που δεν βλέπουν τους λόγους για τους οποίους ο καπιταλισμός δεν θα καταφέρει να επιβιώσει και να είναι μάλιστα και «καλός».
Θεωρούν ότι η επιβίωση είναι εφικτή αν οι καπιταλιστικές οικονομίες υιοθετήσουν δραστικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Αναγνωρίζουν την περιβαλλοντική απειλή αλλά υποστηρίζουν πως αν ενσωματωθούν τα περιβαλλοντικά ζητήματα στην οικονομική συζήτηση/ανάλυση, η απειλή αυτή θα μειωθεί σημαντικά.
Γράφει ο CC που συνεισφέρει στον τόμο με το άρθρο «WHAT THREATENS CAPITALISM NOW?»
«Η επέκταση του καπιταλισμού δεν εξαρτάται μόνο από την εκμετάλλευση των κρατών και των κοινωνιών αλλά και από και από την εκμετάλλευση της φύσης. Για κάθε μια από αυτές τις περιπτώσεις είναι καταστρεπτικός για τις συνθήκες από τις οποίες και εξαρτάται και η χρηματιστηριοποίηση μαζί με τον νεοφιλελευθερισμό έχουν αυξήσει αυτήν την τάση. Η μελλοντική επιβίωση του καπιταλισμού εξαρτάται από αν βρεθούν τρόποι να περιορίσουν ή και να αντιστρέψουν αυτή την τάση.» (146-147)
Και συνεχίζει:
«Λόγω του ότι η φύση εμφανίζεται πάντα ως πηγή περιορισμένων πόρων και του ότι ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα απεριόριστης ανάπτυξης, ο τελευταίος ευνοεί κάθε προσπάθεια υπέρβασης αυτών των ορίων της φύσης. Η συνεργασία της σύγχρονης επιστήμης με τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις έχει αποδειχτεί εξαιτερικά αποδοτική στην παραγωγή νέων τεχνολογιών (φυτοφάρμακα, λιπάσματα, μηχανικοποίηση της παραγωγής, αρδευτικά συστήματα, αποστραγγίσεις, νέα υλικά, ενέργεια, βιοτεχνολογία). Έτσι,ο καπιταλισμός αναδεικνύεται ως βασική προϋπόθεση για την υποστήριξη της ανθρώπινης ζωής.» (153)
Φοβάμαι ότι ο CC είναι, σε κάποιο βαθμό, αφελής, όπως και οι περισσότεροι τεχνολογιόκαυλοι. Η τεχνολογία, όσο κι αν βοήθησε στο παρελθόν τον καπιταλισμό να υπερβεί κρίσεις και προβλήματα και να σωθεί, φαίνεται ότι χάνει μέρος από το δυναμικό κερδοφορίας της, αν έχει δίκιο ο Jason W. Moore (Cheap Food and Bad Money). Στο άρθρο αυτό ο Moore υποστηρίζει ότι η καπιταλιστική τεχνολογία, δλδ η τεχνολογία που δημιουργείται από εργαζόμενους ερευνητές και εφευρέτες αλλά παράγεται και διανέμεται από τους καπιταλιστές, μπορούσε έως τώρα να προσφέρει φτηνές ευκαιρίες. Τα φτηνά τρόφιμα, για παράδειγμα, μπορούσαν να βασίζονται στην φτηνή εργασία σε καιρούς που ήταν διαθέσιμη φτηνή ενέργεια και άλλοι φυσικοί πόροι. Αλλά τώρα αυτό σταμάτησε. Πλέον, οι νέες τεχνολογίες δεν μπορούν να βασίζονται σε φτηνούς πόρους. Συντηρούν την κερδοφορία βασιζόμενες σε ακριβούς πόρους. Έτσι, ενώ η τεχνολογία συνεχίζει να αναπτύσσεται, το σύστημα οδηγείται σε εντονότερες κρίσεις.
Ο CC διστάζει να συνδέσει τον τρόπο ζωής στο καπιταλισμό με το ίδιο το σύστημα. Υποστηρίζει ότι με την καπιταλιστική ανάπτυξη, η οργάνωση της κοινωνίας έχει πολλαπλές ενεργειακές απαιτήσεις οι οποίες ικανοποιούνται από τον άνθρακα, το πετρέλαιο, την πυρηνική ενέργεια και άλλες μορφές ενέργειας. Όμως αυτό που περιγράφει δεν είναι μια οργάνωση της κοινωνίας αλλά η οργάνωση των παγκόσμιων αγορών στη βάση φθηνής και άφθονης ενέργειας (από ορυκτά καύσιμα στο συντριπτικό ποσοστό). Όπως ακριβώς σήμερα.
Εκτός αν η κοινωνία οργανώνεται μέ βάση ως αγορά και μόνο. Ενώ χωρίς μια υποδομή σχεδιασμένη για τον ανταγωνισμό των αγορών και τη κερδοφορία των εταιριών, θα μπορούσαμε να έχουμε έναν κόσμο που θα παρήγε πολύ λιγότερα απόβλητα και ταυτόχρονα θα ικανοποιούσε τις ανάγκες του είδους με καλύτερο τρόπο. (Εδώ η συζήτηση, όταν αναγκαστικά ανοίξει, θα βάλει από μόνη της στο χορό και τη βιολογική άποψη, πότε νέτη σκέτη πότε σε μείγμα με την κοινωνία)
Περαιτέρω, ο CC, αντίθετα από τους Wallerstein και Collins που αναφέρονται στον καπιταλιστικό πυρήνα, αναφέρεται στην περιφέρεια. Ασία, Αφρική και Λ Αμερική δεν είναι σε κρίση και στην ουσία έχουμε μια μετατόπιση του ενδιαφέροντος προς εκεί. Και το ερώτημα κλειδί είναι αν ο καπιταλισμός μπορέσει να επιβιώσει σε αυτές τις περιοχές ανεξάρτητα από το αν θα καταρρεύσει στον πυρήνα. Ο καπιταλισμός εξαρτάται από την ικανότητα του να εξωτερικεύει το κόστος παραγωγής. Στον πυρήνα η νομοθεσία (για την οποία τόσο έντονα διαμαρτύρονται οι καπιταλιστές) έχει μειώσει τη δυνατότητα του κεφαλαίου να εξωτερικεύει το κόστος παραγωγής και αυτός είναι ο βασικός λόγος της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης. Χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία δεν έχουν περιορισμούς από τη νομοθεσία (περιβαλλοντικούς κι άλλους) και είναι ιδιαίτερα ελκυστικές για επενδύσεις. Όσο οι κοινωνίες των χωρών της περιφέρειας δέχονται να πληρώνουν το κόστος, ο καπιταλισμός θα θριαμβεύει. Στο βαθμό όμως που ο νεοφιλελευθερισμός και οι φιλελεύθερες ιδέες υπονομεύουν το κοινωνικό περιβάλλον εντός του οποίου οι καπιταλιστές κερδίζουν, υπονομεύουν και το μέλλον του καπιταλισμού.
(συνεχίζεται)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου