Έναν παγκόσμιο φόρο στο κεφάλαιο λοιπόν… Εργάτες όλου του κόσμου (ξανα)ενωθείτε. Διερεύνηση αναλογιών και «χρήσιμων ουτοπιών»

Το ΚΕΦΑΛΑΙΟ στον 21ο αιώνα

Οι κριτικές, από τα προπύργια του συστήματος, διθυραμβικές..

Ο Π Κρούγκμαν μιλάει για το βιβλίο της δεκαετίας ενώ ο Σ Περλστάιν πανηγυρίζει το θρίαμβο της οικονομικής θεωρίας επί της μαθηματικής μοντελοποίησης που είχε επικρατήσει τα τελευταία χρόνια.
 
Άλλες κριτικές (όλες θετικές) εδώ, εδώ, κι εδώ.


Πρόκειται για το βιβλίο «Το Κεφάλαιο στον 21ο αιώνα» του γάλλου οικονομολόγου Τομά Πικετί (TΠ), ειδικού στην οικονομική ανισότητα.

O ΤΠ δείχνει ότι η οικονομική ανισότητα ήταν ο κανόνας στην ιστορία (1700-2010), ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του καπιταλισμού κι όχι κάτι το τυχαίο. Όχι πως εκπλήσσει το εύρημα αλλά έχει σημασία ότι το δείχνει παραθέτοντας τα στοιχεία με τον τρόπο που θέλουν οι αμερικανοί και γραμμένο πάλι με τον τρόπο που το θέλουν αυτοί. Δεν διάβασα το βιβλίο αλλά διέτρεξα τα περιεχόμενα του και πολλά από τα στοιχεία που δίνει ο ΤΠ στην ιστοσελίδα του. Μια δοκιμή αρκεί.

Μπορεί μάλιστα να δει κανείς και το μάθημα του TΠ που συγκεντρώνει τα πιο σημαντικά.


Καλύπτει 3 αιώνες με εμπειρικά δεδομένα για το κεφάλαιο και την παραγωγή, για την απόδοση του κεφαλαίου, την εθνική κατανομή εισοδήματος, τον πληθωρισμό, την απόδοση των κληρονομιών και άλλα πολλά για τις σημαντικότερες οικονομίες του κόσμου (ΗΠΑ, ΗΒ, Γαλλία, Γερμανία, Ιαπωνία, Καναδάς και Σουηδία). Δίνει στοιχεία από τις παραμονές της γαλλικής επανάστασης ως το πατατράκ της Κύπρου, από το εμπόριο σκλάβων στις νότιες ΗΠΑ μέχρι την κατοχή αμερικανικών κρατικών ομολόγων από την Κίνα.


Τι μας λέει ο ΤΠ;  Συνοπτικά:

1. Οι θεμελιώδεις νόμοι του καπιταλισμού είναι δύο: 1. Η ανισότητα και 2. Η μακροπρόθεσμη τάση του λόγου β=απόδοση κεφαλαίου(r)/ρυθμός ανάπτυξης (πληθυσμός+ παραγωγικότητα) (g)

Ως κεφάλαιο ο ΤΠ θεωρεί αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως πλούτο και χρησιμοποιεί τους δυο όρους με ταυτόσημη έννοια. Ο λόγος β είναι αυτός που δείχνει την ανισότητα – χώρες με χαμηλή ανάπτυξη έχουν μεγάλο β.

Με r=10%, g=3%, β=300% αλλά με =10%, g=1,5%, β=600%. Απλά πραγματάκια

Το β αυξανόταν από το 1700 έως το 1ο παγκόσμιο πόλεμο. Σε όλες τις χώρες εκτός τις «νεόπλουτες» ΗΠΑ όπου η συσσώρευση κεφαλαίου δεν είχε προλάβει να προσλάβει πατρογονικά-κληρονομικά χαρακτηριστικά.

Τότε το κοινωνικό δίλημμα ήταν: επιτυχία και αναγνώριση μέσα από τη μελέτη και τη σκληρή δουλειά ή ανεμελιά και καλοπέραση μέσω ενός καλού γάμου; Ο ΤΠ. το αποκαλεί το δίλημμα του Ραστινιάκ από τον ήρωα του Μπαλζάκ (Μπαρμπα-Γκοριό). Προφανώς, το μεγάλο β ευνοούσε τους πλούσιους γάμους.

Η πορεία του β αντιστράφηκε μετά τον πρώτο πόλεμο σε όλες τις χώρες τις ηπειρωτικής Ευρώπης (αλλά και των ΗΠΑ); Οι λόγοι:

Η καταστροφή κεφαλαίου κατά περίοδο που μεσολάβησε μεταξύ των δυο πολέμων

Η μεγαλύτερη φορολόγηση πλούτου και περιουσιών (σε μεγάλο βαθμό για τη χρηματοδότηση των πολέμων)

Ο υψηλός πληθωρισμός που ευνοούσε τους δανειολήπτες έναντι των πιστωτών

Η ευνοϊκότερη προς την εργασία ατμόσφαιρα (ως πολιτικό αντιστάθμισμα για το σοβιετικό κίνδυνο)

Βελτίωση της τεχνολογίας

Ραγδαία αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού

Στα τέλη της δεκατείας του 70 είχαμε την «αντεπανάσταση» των Ρέιγκαν/Θάτσερ και επιστροφή του καπιταλισμού στη μορφή του 19ου αιώνα. Στις αρχές του 21ου το β πιάνει τα επίπεδα του 1870.

2. Πατρογονικός καπιταλισμός.

Σε μια νέα μορφή όπου δεν κληροδοτείται μόνο η περιουσία αλλά και υψηλά αμοιβόμενες θέσεις εργασίας. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, 6 στους 10 πλουσιότερους πολίτες είναι κληρονόμοι κι όχι αυτοδημιούργητοι.

3. Αναπτυσσόμενες οικονομίες


Η Κίνα θα ακολουθήσει την πορεία των αναπτυγμένων κρατών. Ως νεόπλουτη εμφανίζει μικρό β αλλά καθώς το g συγκλίνει, θα αρχίζει να αυξάνεται. Η Κίνα μάλιστα θα συμπιέσει ενάμιση αιώνα δυτικού χρόνου σε 50-60 χρόνια. Ανάλογα και Ινδία-Αφρική.


4. Απορρίπτει την U καμπύλη Kuznets (μικρή ανισότητα-χαμηλά εισοδήματα, υψηλή ανισότητα-μεσαία εισοδήματα, μικρή ανισότητα-μεγάλα εισοδήματα) και βλέπει την τάση που δείχνει το κόκκινο βέλος.

Και τι προτείνει λοιπόν ο παίκτης;

Έναν παγκόσμιο φόρο στο κεφάλαιο. Αφού το g από ένα σημείο και πέρα συγκλίνει, ο μόνος τρόπος να μειωθεί το β είναι να μειωθεί και το r.

Το προτείνει αλλά, φυσικά, δεν πιστεύει ότι μπορεί να γίνει.

Το ορίζει μάλιστα ως «χρήσιμη ουτοπία».

Ως τη μόνη δυνατότητα αποφυγής μιας κοινωνίας που θα ευνοεί αυτούς που δεν χρειάζεται να εργαστούν για να ζήσουν.

Έναν παγκόσμιο φόρο στο κεφάλαιο λοιπόν…

Εργάτες όλου του κόσμου (ξανα)ενωθείτε...

Διερεύνηση αναλογιών και «χρήσιμων ουτοπιών».