Η συνέντευξη του Μαρξ στον ανταποκριτή στο Λονδίνο της εφημερίδας Chicago Tribune ήταν άγνωστη ως το 1964, όταν την ανακάλυψαν, σχεδόν ταυτόχρονα αλλά ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο, οι Louis Lazarus και Karl Obermann. Ακολουθώντας τις πληροφορίες του Lazarus, ο Βert Andréas αναδημοσίευσε τη συνέντευξη το 1965 στη γερμανική επιθεώρηση Archiv für Sozialgeschichte, με τον τίτλο «Marx über die SPD, Bismarck und das Sozialistengesetz».
Ήταν η 2η συνέντευξη που έδινε ο Μαρξ σε αμερικανική εφημερίδα μετά την συνέντευξη στην New York World στις 18 Ιούλιου του 1871. Πάρθηκε στις 18 Δεκεμβρίου του 1868 στο Λονδίνο και δημοσιεύτηκε στο κυριακάτικο φύλλο της εφημερίδας (5 Ιανουαρίου 1879).
Η Chicago Tribune ήταν εφημερίδα των ρεπουμπλικάνων και πολεμούσε λυσσαλέα το σοσιαλιστικό κίνημα στις ΗΠΑ και τα συνδικάτα που ήδη είχαν κάνει την εμφάνισή τους.
Αποσπάσματα της συνέτευξης είχαν δημοσιευτεί στο πρώτο τεύχος του «Σχολιαστή» (Απρίλιος 1983). Εδώ αναδημοσιεύω ολόκληρη τη συνεύντευξη, χρησιμοποιώντας τα κείμενα του «Σχολιαστή» και μεταφράζοντας τα υπόλοιπα.
________________________________________________________________________________
Δημοσιογράφος (Δ): Αυτό το πρόγραμμα (της Γκότα) μπορεί να εφαρμοστεί μόνο στην Γερμανία ή και σε κάνα δυο άλλες χώρες;
ΚΜ: Το να βγάζει κανείς συμπεράσματα από ένα μόνο πρόγραμμα σημαίνει ότι δεν ξέρει τίποτα για τη δράση του κινήματος. Πολλά σημεία του προγράμματος δεν έχουν την παραμικρή σημασία εκτός Γερμανίας. Η Ισπανία, η Ρωσία, η Αγγλία και η Αμερική έχουν τα δικά τους προγράμματα, προσαρμοσμένα στις δικές τους ιδιαίτερες δυσκολίες. Η μοναδική ομοιότητα είναι ο τελικός σκοπός.
Δ: Ο οποίος είναι ο θρίαμβος της εργατικής τάξης;
ΚΜ: Ο οποίος είναι η χειραφέτηση της εργατικής τάξης.
Δ: Πώς αξιολογούν οι ευρωπαίοι σοσιαλιστές το εργατικό κίνημα της Αμερικής; Το θεωρούν σοβαρό;
ΚΜ: Ναι. Το εργατικό κίνημα είναι το φυσικό επακόλουθο της ανάπτυξης της χώρας. Έχει ειπωθεί ότι το κίνημα έχει εισαχθεί στη χώρα από ξένους. Το ίδιο είχε ειπωθεί πριν 50 χρόνια και για το εργατικό κίνημα στην Αγγλία, όταν αυτό άρχισε να γίνεται ενοχλητικό. Κι αυτό πριν ο σοσιαλισμός βγάλει κακό όνομα. Στην Αμερική, το εργατικό κίνημα άρχισε να τραβάει την προσοχή μόνο μετά το 1857 (1). Τότε ο συνδικαλισμός γνώρισε μεγάλη άνθηση, συγκροτήθηκαν τα πρώτα σωματεία υπό τη σκέπη των οποίων συνενώθηκαν εργάτες διαφορετικών βιομηχανιών για να καταλήξουν στα εθνικά εργατικά συνδικάτα. Αν δεις τα πράγματα υπό αυτή τη χρονολογική σειρά, θα καταλάβεις ότι ο σοσιαλισμός αναπτύχθηκε χωρίς τη βοήθεια των ξένων και ήταν αποτέλεσμα της συγκέντρωσης κεφαλαίου και της αλλαγής των σχέσεων εργατών – εργοδοσίας.
Δ: Τι έχει πετύχει ο σοσιαλισμός μέχρι σήμερα;
ΚΜ: Δύο πράγματα. Οι σοσιαλιστές απέδειξαν ότι υπάρχει μια γενικευμένη, παγκόσμια πάλη μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας – με μια λέξη το διεθνή χαρακτήρα αυτής της πάλης – και στη συνέχεια προσπάθησαν να προωθήσουν την αλληλοκατανόηση μεταξύ εργατών από διαφορετικές χώρες, αλληλοκατανόηση που έχει γίνει περισσότερο αναγκαία από τη στιγμή που οι καπιταλιστές διεθνοποίησαν τη διαδικασία πρόσληψης εργατικού δυναμικού στρατολογώντας ξένους εργάτες και σπέρνοντας τη διχόνοια μεταξύ αυτών και των ντόπιων εργατών, όχι μόνο στην Αμερική αλλά και στην Αγγλία, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Προέκυψαν έτσι πολύ γρήγορα διεθνείς δεσμοί μεταξύ των εργαζομένων διαφορετικών χωρών και αποδείχτηκε ότι ο σοσιαλισμός δεν είναι μόνο τοπικό αλλά διεθνές ζήτημα που πρέπει να αναληφθεί από την εξίσου διεθνή δράση των εργατών. Το κίνημα της εργατικής τάξη προχωρεί αυθόρμητα χωρίς να ξέρει που θα οδηγηθεί. Οι σοσιαλιστές δε δημιούργησαν το κίνημα αλλά εξήγησαν στους εργάτες το χαρακτήρα του και τους στόχους του.
Δ: Που είναι η ανατροπή του σημερινού κοινωνικού συστήματος.
ΚΜ: Υποστηρίζουμε ότι το σύστημα αυτό όπου η γη και το κεφάλαιο είναι στα χέρια των εργοδοτών και η εργατική δύναμη στα χέρια των εργατών που υποχρεούνται να την πουλούν σαν εμπόρευμα, είναι απλά μια ιστορική φάση η οποία θα ξεπεραστεί και θα δώσει τη θέση της σε μια ανώτερη κοινωνική κατάσταση.
Παντού μέσα στην κοινωνία βλέπουμε την ύπαρξη μια ταξικής διαίρεσης. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο τάξεων προχωρεί παράλληλα με την ανάπτυξη των βιομηχανικών πόρων των σύγχρονων κοινωνιών. Από σοσιαλιστική σκοπιά, τα μέσα για τον επαναστατικό μετασχηματισμό της παρούσας ιστορικής φάσης, είναι ήδη διαθέσιμα. Σε πολλές χώρες, τα συνδικάτα έχουν αναδείξει πολιτικές οργανώσεις. Η ανάγκη για την ύπαρξη ενός ανεξάρτητου εργατικού κόμματος στην Αμερική είναι ολοφάνερη. Οι εργάτες δεν μπορούν πια να εμπιστεύονται τους πολιτικούς. Οι κερδοσκόποι και οι διάφορες κλίκες έχουν καταλάβει τα νομοθετικά όργανα και η ποιλτική έχει γίνει επάγγελμα. Αυτό δεν ισχύει μόνο για την Αμερική αλλά εκεί ο λαός είναι πιο αποφασιμένος από ότι στην Ευρώπη. Τα πράγματα εκεί ωριμάζουν πιο γρήγορα. Υπάρχει λιγότερη υποκρισία από ότι στην εδώ μεριά του ωκεανού.
Δ: Ποιος ο λόγος της ταχύτατης ανόδου του σοσιαλιστικού κόμματος στη Γερμανία;
ΚΜ: Το σοσιαλιστικό κόμμα της Γερμανίας είναι το πιο πρόσφατο. Δεν υιοθέτησε το ουτοπικό σχήμα που καθοδήγησε τα αντίστοιχα κόμματα στην Γαλλία και την Αγγλία. Η γερμανική σκέψη είναι ανοιχτή προς τη θεωρία περισσότερο από άλλους λαούς. Επίσης, από την προηγούμενη εμπειρία γνωρίζουμε ότι οι Γερμανοί είναι πιο πρακτικοί. Και πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι το σύγχρονο καπιταλιστικό σύστημα είναι κάτι το πολύ νέο στη Γερμανία, συγκριτικά με άλλες χώρες. Προέκυψαν ζητήματα που στην Γαλλία και την Αγγλία ήταν σχεδόν παρωχημένα και πολιτικές απόψεις που στις χώρες αυτές είχαν ήδη εδραιωθεί, όταν η Γερμανία άρχισε να έρχεται σε επαφή με τις σοσιαλιστικές θεωρίες. Κατά συνέπεια, σχεδόν από τα πρώτα βήματα της βιομηχανικής της ανάπτυξης, υπήρχε ένα ανεξάρτητο πολιτικό κόμμα.
Το οποίο κόμμα είχε τους εκπροσώπους του μέσα στο γερμανικό κοινοβούλιο. Και μιας και δεν υπήρχε κάποιο άλλο κόμμα να αντιπολιτευτεί την κυβέρνηση, ανέλαβε αυτό το ρόλο. Για να καταγράψεις την όλη πορεία του κόμματος χρειάζεται πολύς χρόνος. Πάντως θα έλεγα ότι αν οι μεσαίες τάξεις της Γερμανίας δεν ήταν τόσο δειλές, σε αντίθεση με αυτές της Αμερικής και της Αγγλίας, θα μπορούσαν να ασκήσουν αυτές το αντιπολιτευτικό έργο.
Δ: Ποια είναι η αριθμητική δύναμη των Λασαλιστών μέσα στη Διεθνή Ένωση Εργατών;
ΚΜ: Το κόμμα του Λασάλ είναι ανύπαρκτο. Φυσικά υπάρχουν ορισμένοι οπαδοί του στην ένωσή μας αλλά ο αριθμός του είναι πολύ μικρός. Ο Λασάλ αποδεχόταν τις γενικές αρχές μας. Όταν άρχισε να απομακρύνεται μετά το 1848, θεώρησε ότι μπορούσε να αναβιώσει το κίνημα υπερασπιζόμενος τη συνεργασία των βιομηχανικών εργατών με την εργοδοσία. Αλλά το έβλεπε ως ένα τρόπο να βάλει ένα ορισικό τέλος στο κίνημα. Στην αλληλογραφία μας υπάρχουν γράμματα όπου αυτό γίνεται σαφές.
Δ: Θα το αποκαλούσατε γιατροσόφι;
ΚΜ: Ακριβώς. Βρέθηκε με τον Μπίσμαρκ, του εξήγησε τι σχεδιάζει και ο Μπίσμαρκ τον ενθάρρυνε με κάθε τρόπο.
Δ: Ποιος ήταν ο στόχος του;
ΚΜ:Ήθελε να χρησιμοποιήσει την εργατική τάξη ως αντίβαρο της μεσαίας τάξης που είχε προκαλέσει τα γεγονότα του 1848.
Δ: Λένε ότι είστε ο ηγέτης και καθοδηγητής του σοσιαλιστικού κινήματος και ότι από το σπίτι σας κινείται όλα τα νήματα των οργανώσεων, επαναστάσεων κλπ. Τι έχετε να πείτε γι’ αυτό;
ΚΜ (γελώντας): Το γνωρίζω. Είναι εξωφρενικό αλλά έχει και τις αστείες του πλευρές. Δυο μήνες πριν την απόπειρα του Hödel (2), ο Μπίσμαρκ με κατηγόρησε μέσα από τις σελίδες της Norddeutsche Zeitung ότι είχα συμμαχήσει με τον ηγέτη των Ιησουιτών Πατέρα Beck για να εμποδίσω τη διάλυση του σοσιαλιστικού κινήματος.
Δ: Αλλά η δική σας «Διεθνή Ένωση» στο Λονδίνο δεν είναι αυτή που καθοδηγεί το κίνημα;
ΚΜ: Η Διεθνής Ένωση έκανε ότι ήταν να κάνει και δεν υπάρχει πλέον (3). Καθοδήγησε το κίνημα για ένα διάστημα αλλά η ανάπτυξη του ήταν τόσο μεγάλη τα τελευταία χρόνια που κατέστησε περιττή την ύπαρξη της. Σε πολλές χώρες ιδρύθηκαν εφημερίδες. Οι αμοιβαίες σχέσεις διατηρούνται από αυτές και η ανταλλαγή απόψεων γίνεται μέσω αυτών. Είναι ο μοναδικός δεσμός που διατηρούν τα κόμματα διαφόρων χωρών μεταξύ τους. Η Διεθνής δημιουργήθηκε πρώτα απ’ όλα για να φέρει σε επαφή τους εργάτες και να τους δείξει ότι ήταν σημαντικό να συγκεντρώσουν τις διαφορετικές εθνότητές τους στους κόλπους μιας οργάνωσης. Τα συμφέροντα όμως των εργατικών κομμάτων διαφορετικών χωρών δεν είναι ταυτόσημα. Αυτό το φάντασμα των ηγετών της Διεθνούς που κατοικοεδρεύουν στο Λονδίνο είναι απλά ένα κατασκεύασμα. Η αλήθεια είναι ότι δώσαμε οδηγίες σε εργατικές ενώσεις την εποχή που ιδρύθηκε η Διεθνής. Ήμασταν υποχρεωμένοι να αποκλείσουμε ορισμένα τμήματα από τη Ν. Υόρκη, αυτά στα οποία κεντρική φιγούρα ήταν η κυρία Woodhull (4). Αυτά, το 1871. Και υπήρχαν πολλοί αμερικανοί πολιτικοί – δε θα τους κατονομάσω - που ήθελαν να καπηλευτούν το κίνημα. Οι αμερικανοί σοσιαλιστές τους γνωρίζουν πολύ καλά.
Δ: Δρ. Μαρξ, σας αποδίδουν, τόσο σε εσάς όσο και στους οπαδούς σας, κάθε λογής εμπρηστικούς λόγους κατά της θρησκείας. Οπωσδήποτε θα βλέπατε με ευχαρίστηση όλο αυτό το σύστημα να ξεριζώνεται οριστικά;
ΚΜ: Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι είναι ανόητο να παίρνεις βίαια μέτρα κατά της θρησκείας. Κατά την άποψή μας, όσο δυναμώνει ο σοσιαλισμός η θρησκεία θα τείνει να εξαφανιστεί. Η κοινωνική εξέλιξη θα ευνοήσει αυτήν την εξαφάνιση και ένας σημαντικός ρόλος θα παιχτεί από την εκπαίδευση.
Δ: Τον πάστορα Τζόσεφ Κουκ από τη Βοστώνη τον γνωρίζετε;
ΚΜ: Έχουμε ακούσει. Είναι ένας άνθρωπος με πολύ κακή πληροφόρηση για το θέμα του σοσιαλισμού.
Δ: Σε μια ομιλία του αναφέρθηκε σε σας λέγοντας: Θα πρέπει να πούμε στον Καρλ Μαρξ ότι μια μεταρρύθμιση της εργασίας είναι πραγματοποιήσιμη δίχως αιματηρή επανάσταση στις ΗΠΑ και τη Μ Βρετανία, ίσως ακόμα και στη Γαλλία, αλλά στη Γερμανία και τη Ρωσία, όπως και στην Ιταλία και στην Αυστρία, θα χρειαστεί να χυθεί αίμα.
ΚΜ: Δε χρειάζεται να είναι κανείς σοσιαλιστής για να προβλέψει ότι θα υπάρξουν αιματηρές επαναστάσεις στη Ρωσία, τη Γερμανία, την Αυστρία και πιθανώς στην Ιταλία εφόσον οι Ιταλοί συνεχίσουν να προχωρούν στη σημερινή κατεύθυνση. Οι καταστάσεις που προέκυψαν κατά τη γαλλική επανάσταση είναι πιθανόν να επαναληφθούν και σε αυτές τις χώρες. Είναι προφανές σε οπιονδήποτε είναι ενήμερος γοα την πολιτική κατάσταση. Αυτές οι επαναστάσεις όμως θα γίνουν από την πλειοψηφία. Καμιά επανάσταση δεν μπορεί να γίνει από ένα κόμμα, παρά μόνο από ολόκληρο το έθνος.
Δ: Ο ιερωμένος αυτός παρέθεσε ένα απόσπασμα από ένα γράμμα που ισχυρίζεται ότι στείλατε το 1871 στους κομμυνάρους του Παρισιού και όπου διαβάζουμε τα εξής: «Σήμερα είμαστε το πολύ 3 εκατομμύρια. Σε 20 όμως χρόνια θα γίνουμε 50 ή ακόμη και 100 εκαταομμύρια. Τότε θα μας ανήκει ο κόσμος, εφόσον όχι μόνο το Παρίσι, η Λυών κι η Μασσαλία, αλλά και το Βερολίνο, το Μόναχο, η Δρέσδη, το Λονδίνο, το Λίβερπουλ, το Μάντσεστερ, οι Βρυξέλλες, η Πετρούπολη και η Ν Υόρκη, δηλαδή όλος ο κόσμος θα ξεσηκώνεται ενάντια στο μισητό κεφάλαιο. Και μπροστά σε αυτές τις νέες εξεγέρσεις που παρόμοιες δεν έχει δει η Ιστορία, το παρελθόν θα εξαφανιστεί σαν ένας τρομακτικός εφιάλτης: η λαϊκή έκρηξη που θα ξεπηδά σε 100 μέρη ταυτόχρονα θα εκμηδενίσει ως και την ανάμνηση του παρελθόντος». Αναγνωρίζετε αυτά τα λόγια σα δικά σας;
ΚΜ: Ούτε λέξη. Ποτέ δεν έγραψα παρόμοιες μελοδραματικές ανοησίες. Είμαι πολύ προσεκτικός σε αυτά που γράφω. Αυτό το κείμενο δημοσιεύτηκε τότε στη Φιγκαρό με την υπογραφή μου. Εκείνη την εποχή κυκλοφορούσαν εκατοντάδες επιστολές αυτού του τύπου. Έγραψα στους Τάιμς του Λονδίνου και δήλωσα ότι είναι πλαστές. Αν όμως ήθελα να διαψεύσω κάθε τι που λέγεται ή γράφεται για μένα, υα χρειαζόμουν να απασχολώ 20 γραμματείς.
Δ: Πάντως έχετε γράψει με συμπάθεια για την Παρισινή Κομμούνα.
ΚΜ: Και βέβαια το έκανα, σε αντίβαρο των όσων γράγονταν στα κύρια άρθρα. Εντούτοις, ορισμένοι ανταποκριτές στο Παρίσι διάψευσαν αρκετά στον αγγλικό τύπο (τις διαπιστώσεις αυτών των άρθρων για υπερβολές, σπατάλες κλπ). Η Κομμούνα δεν εκτέλεσε παρά 60 περίπου ανθρώπους. Ο στρατηγός Μακ Μαόν και ο στρατός των χασάπηδών του σκότωσαν περισσότερους από 60000. Κανένα παρόμοιο κίνημα δεν συκοφαντήθηκε τόσο πολύ όσο η Κομμούνα.
Δ: Οι σοσιαλιστές θεωρούν τη δολοφονία και την αιματοχυσία απαραίτητες για την πραγματοποίηση των αρχών τους; ΚΜ: Κανένα μεγάλο κίνημα δε γεννήθηκε χωρίς να χυθεί αίμα. Οι ΗΠΑ δεν κατέκτησαν την ανεξαρτησία τους παρά με αίμα πολύ. Ο Ναπολέων ο 3ος κατέκτησε τη Γαλλία με αιματηρές πράξεις και με τον ίδιο τρόπο νικήθηκε. Η Ιταλία, η Αγγλία, η Γερμανία και οι άλλες χώρες μας προσφέρουν ένα πλήθος παρόμοια παραδείγματα. Όσο για την πολιτική δολοφονία, δεν πρόκειται για κάτι καινούργιο. Ο Ορσίνι επιχείρησε αναμφίβολα να δολοφονήσει το Ναπολέωντα, αλλά οι βασιλιάδες έχουν σκοτώσει πιο πολλούς ανθρώπους απ’ οποιονδήποτε. Οι Ιησουίτες σκότωσαν, όπως και οι Πουριτανοί του Κρόμγουελ .
KM: Όλα αυτά συνέβησαν πολύ πριν αρχίσουν να ακούγονται οι σοσιαλιστές. Σήμερα όμως σ’ αυτούς φορτώνουν την ευθύνη κάθε απόπειρας κατά των βασιλιάδων ή των πρωθυπουργών. Οι σοσιαλιστές θα πενθούσαν ξεχωριστά σήμερα το θάνατο του αυτοκράτορα της Γερμανίας: είναι πολύ χρήσιμος στο πόστο του και ο Μπίσμαρκ έκανε περισσότερα για το κίνημά μας απ’ οποιονδήποτε άλλον πρωθυπουργό επιδή εξώθησε τα πράγματα στα άκρα.
Δ: Ποια είναι η γνώμη σας για τον Μπίσμαρκ;
ΚΜ: Ο Ναπολέων θεωρούντο ιδιοφύια μέχρι και την πτώση του. Μετά ειπώθηκε ότι ήταν ένας ανόητος. Το ίδιο θα συμβεί και με τον Μπίσμαρκ. Ξεκίνησε το χτίσιμο μιας δεσποτείας με το πρόσχημα της ενοποίησης. Η τελευταία του κίνηση δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένα κακέκτυπο πραξικοπήματος, αλλά θα αποτύχει. Οι σοσιαλιστές της Γερμανίας, όπως και της Γαλλίας, διαμαρτυρήθηκαν για το πόλεμο του 1870 τον οποίο χαρακτήρισαν δυναστικό. Δημοσίευσαν προκηρύξεις με τις οποίες προειδοποιούσαν το γερμανικό λαό ότι αν επιτρέψει να μετατραπεί ο υποτιθέμενος αυτός αμυντικός πόλεμος σε κατακτητικό, θα τιμωρηθούν από το κατεστημένο του στρατιωτικού δεσποτισμού και οι παραγωγικές μάζες θα καταπιεστούν ανελέητα. Το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της Γερμανίας με το που ξεκίνησε επαφές και δημοσιεύσεις με τις οποίες ζητούσε τη σύναψη μιας έντιμης ειρήνης με τη Γαλλία, υπέστη τα πάνδεινα και πολλοί από τους ηγέτες τους φυλακίστηκαν. Οι εκπρόσωποι του τόλμησαν να διαμαρτυρηθούν, και μάλιστα πολύ έντονα, στο Ράιχσταγκ για τη βίαιη προσάρτηση των γαλλικών επαρχιών αλλά ο Μπίσμαρκ συνέχισε ακάθεκτος. Ασκεί την πολιτική του με τεράστια βία και ο κόσμος μιλάει για την ευφυΐα του Μπίσμαρκ. Ο πόλεμος έγινε και όταν κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να αποκτήσει εδάφη, άρχισε να μιλάει για ιδέες και απέτυχε παταγωδώς. Ο λαός άρχισε να χάνει την εμπιστοσύνη του σ’ αυτόν. Η δημοτικότητά του πήρε την κατιούσα. Χρειάζεται χρήματα, το ίδιο και το κράτος. Κάτω από ένα κάλπικο σύνταγμα φορολόγησε μέχρις εξαντλήσεως το λαό για τα στρατιωτικά του πλάνα και τα σχέδια περί ενοποίησης, και όταν κατάλαβε ότι αυτό δεν μπορούσε να συνεχιστεί, προσπαθεί να συνεχίσει χωρίς καθόλου σύνταγμα. Για λόγους καθαρά εισπρακτικούς, έβαλε στο παιχνίδι το φάντασμα του σοσιαλισμού και έκανε ότι περνούσε από το χέρι ώστε να προκαλέσει μια εξέγερση.
Δ: Έχετε συνεχή ενημέρωση για τα τεκταινόμενα στο Βερολίνο;
ΚΜ: Ναι, οι φίλοι μου με κρατάνε καλά ενημερωμένο. Η κατάσταση είναι πολύ ήρεμη και ο Μπίσμαρκ είναι απογοητευμένος. Έχει εξορίσει 48 εξέχουσες προσωπικότητες – μεταξύ αυτών τους βουλευτές Hasselman, Fritsche, Bauman και Adler του Freie Presse. ΟΙ άνθρωποι αυτοί κρατούσαν ήρεμους τους εργάτες στο Βερολίνο. Ο Μπίσμαρκ το γνώριζε. Όπως επίσης γνώριζε ότι στο Βερολίνο υπήρχαν γύρω στους 75000 εργάτες σε κατάσταση λιμοκτονίας. Από τη στιγμή που οι ηγέτες αυτοί έφυγαν από τη μέση, ήταν σίγουρος ότι οι μάζες θα εξεγείρονταν και αυτό θα ήταν η αφορμή για ένα θέατρο αιμακυλίσματος. Και τότε τα δεσμά θα μπορούσαν να επιβληθούν σε όλη τη γερμανική αυτοκρατορία, η στενόμυαλη θεωρία του περί αίματος και σιδήρου θα δικαιωνόταν πλήρως και θα μπορούσε να επιβληθεί φορολόγηση οιασδήποτε έκτασης. Ως τώρα δεν έγινε καμιά εξέγερση και ο Μπίσμαρκ βρίκεται σε απόλυτη σύγχιση γελοιοποιημένος σε όλο το πολιτικό προσωπικό της χώρας.
Σημειώσεις
(1) Η ανακάλυψη χρυσού στην Καλιφόρνια και η άνοδος στις σιδηροδρομικές κατασκευές επέφεραν μια απότομη αύξηση του κόστους ζωής το 1850-51. Αυτή με τη σειρά της επέφερε μια αναζωογόνηση στην αγωνιστικότητα των εργατών και προκάλεσε τη δημιουργία ενός κινήματος που απαιτούσε αύξηση των μισθών. Η ύφεση των ετών 1854-55 και ιδιαίτερα η μεγάλη ανεργία του 1857 προκάλεσαν κρίση στα συνδικάτα, πολλά εκ των οποίων διαλύθηκαν. Αυτά που κατάφεραν να επιβιώσουν, όμως, είχαν μεγάλη επιτυχία στις διαπραγματεύσεις με την εργοδοσία και μπόρεσαν να κρατήσουν ψηλά τους μισθούς. Παρά τον εμφύλιο, οι εμπορικές ενώσεις και τα ομοσπονδιακά σωματεία συνέχισαν να λειτουργούν και ο συνδικαλισμός ενισχύθηκε κατά την οικονομική άνθηση των χρόνων του πολέμου.
(2) Max Hödel (1857 – 1878), γερμανός αναρχικός που προσπάθησε να δολοφονήσει τον αυτοκράτορα Γουλιέλμο τον 1ο, το 1878.
(3) Το Συνέδριο της Χάγης το Σεπτέμβριο του 1872 ήταν η τελευταία επίσημη συνάντηση της Πρώτης Διεθνούς. Το συνέδριο αυτό έγιναν σφοδρές συγκρούσεις για τον έλεγχο του Γενικού Συμβουλίου. Οι μαρξιστές αγωνίστηκαν για να κρατήσουν την οργάνωση ενωμένη ενώ οι μπακουνιστές ήθελαν την αποκέντρωση. Οι συγκρούσεις αυτές ήταν τα πρώτα συμπτώματα αποσύνθεσης πουοδήγησε στη διάλυση της Διεθνούς ως εννιαίου και συμπαγούς σώματος το 1876. Η αναρχική τάση παρέμεινε ωστόσο δραστήρια έως το 1881.
(4) Η Victoria Woodhull (1838-1927) ήταν μια αστή αμερικανίδα φεμινίστρια, επιχειρηματίας και ριζοσπάτρια ονειροπαρμένη. Ο Μαρξ την περιέγραψε ως «σύζυγο τραπεζίτη, ελευθεριακή στον έρωτα και γενικά αγύρτισσα». Με την υποστήριξη του Cornelius Vanderbilt, διατηρούσε μια μεσητική εταιρία και μια εφημερίδα - Woodhull and Claflin’s Weekly. Το 1871 προσπάθησε να ανέλθει στην ηγεσία της North American Federation (τμήμα της Διεθνούς), έχοντας τον έλεγχο του Τομέα 12 της Ν. Υόρκης. Ο Τομέας 12 τέθηκε εκτός Διεθνούς από το Γενικό Συμβούλιο στο Συνέδριο της Χάγης ως αναρχική τάση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου