Μεταγνώσεις

«Ηταν οι καλύτερες μέρες, ήταν οι χειρότερες μέρες, ήταν τα χρόνια της σοφίας, ήταν τα χρόνια της άνοιας, ήταν η εποχή της πίστης, ήταν η εποχή της ολιγοπιστίας, η εποχή του Φωτός και η εποχή του Σκότους, ήταν η άνοιξη της ελπίδας και ήταν ο χειμώνας της απελπισίας, είχαμε μπρος μας τα πάντα, είχαμε μπρος μας το τίποτε, πηγαίναμε όλοι στον Παράδεισο, πηγαίναμε όλοι στο αντίθετό του»
Ch Dickens, A Tale of Two Cities

«Εσύ κι εγώ Ζόιντ, είμαστε σαν τον Μπιγκ Φουτ. Οι καιροί περνούν, εμείς ποτέ δεν αλλάζουμε…»
Τ Πύντσον, Vineland

«Οι άνθρωποι κάνουν την ίδια τους την Ιστορία, δεν την κάνουν όμως κάτω από ελεύθερες συνθήκες, που διάλεξαν μόνοι τους, μα κάτω από συνθήκες που βρέθηκαν άμεσα, που δόθηκαν και κληρονομήθηκαν από το παρελθόν.»
K Μαρξ, Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη

«Αυτοί που ελέγχουν το Μικροσκοπικό, ελέγχουν τον κόσμο»
Τ Πύντσον,
Mason & Dixon

Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2014

Σπορ και Εθνικισμός (1)

(από το βιβλίο του Tony Collins «Sport in Capitalist Society. A short History», Routledge, 2013. Μτφ. Crying Wolf)


[…] 
Οι πόλεμοι της Βρετανίας με την επαναστατική Γαλλία και το Ναπολέοντα εμπέδωσαν και νομιμοποίησαν την αναδυόμενη σχέση μεταξύ βρετανικού εθνικισμού και σπορ. Οι αρχές της αμεροληψίας και του ευ αγωνίζεθαι που έγιναν οι κεντρικές ιδέες των βρετανικών σπορ, δεν ήταν οι μοναδικές συνέπειες της Γαλλικής Επανάστασης και των μετασεισμικών της δονήσεων πάνω στα σπορ. Πράγματι, η επανάσταση και η επίδρασή της έθεσαν τις βάσεις για μια θεμελιώδη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο θα αναπτύσσονταν τα σπορ στη συνέχεια αλλά και στο πολιτιστικό τους νόημα. Από εδώ και στο εξής, τα σπορ και ο εθνικισμός γίνονται αδιαχώριστοι.

Η διαπλοκή εθνικισμού και σπορ δεν περιορίστηκε στη Βρετανία (3). Στη Γερμανία, η ταπείνωση από τη ναπολεόντεια κατοχή οδήγησε τους Γερμανούς εθνικιστές στη δημιουργία των «Turnverein» (στμ.: Αθλητικοί σύλλογοι), ένα ολοφάνερα εθνικιστικό αθλητικό κίνημα. Η γυμναστική έγινε μέρος της γερμανικής εκπαίδευσης στα τέλη του 18ου αιώνα και ο σημαντικότερος υποστηρικτής της, ο J.C.F. GutsMuths δημοσίευσε το 1793 τη «Γυμναστική για τη νεολαία».

Το 1811, ο δάσκαλος  Friedrich Ludwig Jahn ίδρυσε στο Βερολίνο ένα ανοιχτό γυμναστήριο που συνδύαζε τη φυσική άσκηση με τη διδασκαλία εθνικιστικής πολιτικής. Πολλοί, εμπνευσμένοι από το παράδειγμα του Friedrich Ludwig Jahn, τον μιμήθηκαν και παρόμοιοι χώροι δημιουργήθηκαν σε όλη τη Γερμανία. Πολλοί από τους συμμετέχοντες πήραν μέρος και στον αγώνα κατά της Γαλλίας, ως μέλη Lόtzowsches Freikorps (στμ.: εθελοντικά σώματα που δημιουργήθηκαν από τον A. W von Lützow) (4).

Θιασώτης της γερμανικής ενοποίησης και του δημοκρατικού συντάγματος, ο Jahn δεν ήταν ριζοσπάστης: «Οι Πολωνοί, οι Γάλλοι, οι παπάδες, οι αριστοκράτες και οι Εβραίοι ήταν η κακοδαιμονία της Γερμανίας», έγραφε το 1810 (5). Εμπνευσμένοι από τον Jahn, γερμανοί εθνικιστές φοιτητές διοργάνωσαν το φεστιβάλ του Wartburg και διαμαρτυρόμενοι για την αποτυχία του Συνεδρίου της Βιέννης να επικυρώσει την ενοποίηση της Γερμανίας, έκαψαν αντιγερμανικά βιβλία και σύμβολα της γαλλικής κατοχής. Κατά τον ίδιο τρόπο που οι βρετανοί, όπου κι αν πήγαιναν, κουβαλούσαν μαζί τους και τα σπορ έτσι κι οι γερμανοί έπαιρναν μαζί τους τη γυμναστική και τους αθλητικούς συλλόγους (6).

Τίποτε άλλο δεν προώθησε την άνοδο της γυμναστικής όσο η εθνική ταπείνωση. Μια παρόμοια κατάσταση οδήγησε και στη δημιουργία αυτών που έγιναν γνωστά ως σουηδική σχολή της γυμναστικής. Μετά τη Συνθήκη του Τιλσίτ  μεταξύ του Ναπολέοντα και της Ρωσίας του τσάρου Αλέξανδρος του 1ου, η Ρωσία επιτέθηκε στη Σουηδία το 1808 και της απέσπασε τη Φιλανδία. Όπως και στη Γερμανία, δημιουργήθηκε εθνικιστικό κίνημα με στόχο την αποκατάσταση της εθνικής περηφάνιας και του σουηδικού πολιτισμού.

Ο λαϊκός ποιητής Per Henrik Ling,ουσιαστικά το σουηδικό ισοδύναμο του Jann, ανέπτυξε ένα σύστημα παιδαγωγικών ασκήσεων συνδυασμένων με στρατιωτικούς σκοπούς και το 1813 εκλέχτηκε  πρώτος διευθυντής του Βασιλικού Ινστιτούτου Γυμναστικής (7). Καθώς όμως μετά τη Συνθήκη του Κιέλου το 1814, η Σουηδία έπαψε να είναι στρατιωτική απειλή, η σουηδική γυμναστική έχασε το μιλιταριστική της διάσταση και στα τέλη του 19ου αιώνα έγινε ιδιαιτέρως δημοφιλής μεταξύ των αγγλόφωνων παιδαγωγών (8).


Η ήττα των εθνικών απελευθερωτικών κινημάτων κατά τις επαναστάσεις του 1848, έδωσε ώθηση στο τσεχικής εμπνεύσεως γυμναστικό κίνημα του Sokol (στμ.: γεράκι στη σλαβική). Το κίνημα αυτό, εμπνευσμένο από τους γερμανικούς Turnverein, ιδρύθηκε από τον Miroslav Tyrš το 1862 και ήταν φανερά εθνικιστικό με διακηρυγμένο στόχο την ανεξαρτησία της Τσεχίας από την Αυστρο-ουγγρική αυτοκρατορία (9). Ήταν επίσης βαθύτατα μιλιταριστικό και τα μέλη του φορούσαν στολές και λάμβαναν στρατιωτική εκπαίδευση. Η ιστορικά σλαβόφιλη φύση του τσέχικου εθνικισμού έδωσε ώθηση στο Sokol να γίνει κάτι σαν παν-σλαβικό κίνημα με παραρτήματα και δεσμούς στη Σλοβενία (1868), την Κροατία (1874) και τη Σερβία (1891).

Μετά την ταπεινωτική ήττα της Ρωσίας από την Ιαπωνία του 1905, το Sokol έγινε δημοφιλές και στη Ρωσία, δείχνοντας για ακόμη μια φορά τη διασύνδεση ταπεινωτικής ήττας – ανόδου της γυμναστικής (10)

Αναφορές

3 The impetus that the French Revolution gave to nationalism across Europe is of course well documented. For an outline see E.J. Hobsbawm, Nations and Nationalism Since 1780, Cambridge, 1990.
4 Christiane Eisenberg, ‘Charismatic Nationalist Leader: Turnvater Jahn’, International Journal of the History of Sport, vol. 13, no. 1 (1996), pp. 14–27. Heikki Lempa, Beyond the Gymnasium: Educating the Middle-class Bodies in Classical Germany, Lexington, 2007, pp. 67–111.
5 This is often cited but rarely referenced. It comes from Jahn’s 1810 work Deutsches Volksthum – see David J. Rosenberg, Towards a Cosmopolitanism of Self-difference: Heinrich Heine and Madame de Stael between France and Germany, unpublished PhD thesis, University of Santa Barbara, 2008, p. 4.
6 Roland Naul, ‘History of Sport and Physical Education in Germany’, in Roland Naul and Ken Hardman (eds), Sport and Physical Education in Germany, London, 2002, pp. 15–27.
7 William J. Baker, Sports in the Western World, Illinois, 1988, p. 100–1.
8 See, for example, Gertrud Pfister, ‘Cultural Confrontations: German Turnen, Swedish Gymnastics and English Sport’, Culture, Sport and Society, vol. 6, no. 1 (2003), pp. 61–91.
9 Fridolνn Machαcˇek, ‘The Sokol Movement: Its Contribution to Gymnastics’, Slavonic and East European Review, vol. 17, no. 49 (1938), pp. 73–90.
10 Claire E. Nolte, The Sokol in the Czech Lands to 1914: Training for the Nation, London, 2002.

(συνεχίζεται)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου