Σπορ και Εθνικισμός (2)

(από το βιβλίο του Tony Collins «Sport in Capitalist Society. A short History», Routledge, 2013. Μτφ. Crying Wolf)

[...]
Στη Βρετανία, ήδη από το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, η πατριωτική ρητορική ήταν παρούσα στο λόγο περί σπορ. «Η εμπειρία διδάσκει ότι οι ξένοι πυροβολούν με μεγαλύτερη σταθερότητα από τους Βρετανούς» έγραφε με κάποιον βαθμό υπερβολής το 1744 ο Jack Broughton (11). Την εποχή εκείνη η σημασία των σπορ στη Βρετανία ήταν ακόμη σχετική και η ρητορική αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί ως κάτι περισσότερο από υπερβολές ενός δαιμόνιου πωλητή. Αλλά κατά τις δυο τελευταίες δεκαετίες του αιώνα τα σπορ άρχισαν να σχετίζονται πιο στενά με τον βρετανικό εθνικό χαρακτήρα. Κι ο πόλεμος τα έκανε αδιαχώριστα. Όπως αναφέρει η Linda Colley, κατά τη διάρκεια των ναπολεόντειων πολέμων τα μέλη των κυνηγητικών συλλόγων άρχισαν να φορούν στολές που έμοιαζαν με τις στρατιωτικές (12).

Ο πόλεμος μεταξύ Μ. Βρετανίας και Γαλλίας δεν διεξήχθη μόνο με όπλα και ανθρώπινα κορμιά αλλά και με ιδέες: ήταν ένας ιδεολογικός πόλεμος ενάντια στις αρχές που πρέσβευε η Γαλλική Επανάσταση και ανεξάρτητα από το αν ο Ναπολέων τις απ οδεχόταν ή όχι. Ο φόβος ότι οι φτωχοί θα ξεσηκωθούν έναντι των πλουσίων όπως έγινε στη Γαλλία, κατάτρεχε τις άρχουσες τάξεις της Ευρώπης. Κατά αυτόν τον τρόπο, ο εχθρός δεν βρισκόταν μόνο εκτός συνόρων, αλλά δυνητικά και εντός συνόρων, με τη μορφή των απλών ανθρώπων της Βρετανίας. «Αν οι άνθρωποι εμποδίζονται από το να αγωνίζονται περιστασιακά για βραβεία και τιμητικές διακρίσεις», έγραφε το 1806 ο ριζοσπάστης Ουίγος βουλευτής Richard Payne Knight υπεραμυνόμενος την πυγμαχία, «οι κατώτερες τάξεις θα μεταμορφωθούν σε όχλο θρασιμιών και δολοφόνων που θα είναι έτοιμος κάθε στιγμή να θυσιάσει τις ανώτερες τάξεις για τις φιλοδοξίες και την φιλαργυρία ενός ξένου τυράννου» (13).


Τα σπορ, υποστήριζε το 1804 το Sporting Magazine, είναι αντίδοτο «στα σαγηνευτικά ψεύδη των επαναστατικών δογμάτων» (14)

Ενώ ο G.M. Trevelyan, ενάμιση σχεδόν αιώνα αργότερα, ισχυριζόταν στην «Κοινωνική Ιστορία της Αγγλίας» (1942) ότι «αν η γαλλική αριστοκρατία καταδεχόταν να παίξει κρίκετ με τους αγρότες, οι επαύλεις της θα είχαν γλυτώσει από τη φωτιά» (15)

Αλλά και όταν απομακρύνθηκε ο κίνδυνος, τόσο μιας γαλλικής εισβολής στο νησί όσο και μιας εσωτερικής επαναστατικής εξέγερσης, η πολιτισμική σημασία που αποδόθηκε στα σπορ μεταξύ των ετών 1790 και 1820, παρέμεινε ενεργή. Τα σπορ έγιναν «κοινός τόπος», ταυτίστηκαν με την καθημερινότητα. Ήταν εθνικιστικά και συντηρητικά και χωρίς κεφαλαία αρχικά γράμματα. Αποτελούσαν το μικρόκοσμο μιας κοινωνίας που έβλεπε τον εαυτό της ως μια αγορά, εντός της οποίας ο καθένας είχε την ευκαιρία να είναι νικητής ή χαμένος. Και ήταν, όπως θα δούμε, ένας πολύ ανδροπρεπής κόσμος. Ο λόγος των σπορ είχε πάρει τη μορφή ενός ιδιαίτερου πολιτικού λόγου με τον οποίο οι ιδέες εκφράζονταν με μη πολιτικό τρόπο και οι άρρητες υποθέσεις του ήταν ξεκάθαρα συμβατικές και καθόλου κριτικές απέναντι στην υπάρχουσα κοινωνική κατάσταση.

Αναφορές

11 John Broughton, Proposals for Erecting an Amphitheatre for the Manly Sport of Boxing, London, 1 January, p. 2.
12 Linda Colley, Britons: Forging the Nation 1707–1837, Newhaven, CT, 2009, p. 174.
13 The Literary Magazine, and American Register, vol. 6 (1806), p. 257.
14 Sporting Magazine, November 1804, p. 84.
15 G.M. Trevelyan, English Social History: A Survey of Six Centuries from Chaucer to Queen Victoria, London, 1978, p. 362.