2003: Δεκά χρόνια μετά

Aν το δημόσιο χρέος συνεχίσει να αυξάνεται με τους σημερινούς ρυθμούς σε Euro area και ΗΠΑ και χωρίς να σημειωθεί καμία άνοδος των επιτοκίων ή κάποια άλλη κρίση, ορισμένοι το υπολογίζουν να ανέρχεται στο 120-130% το 2020, στο 200% το 2030 και στο 400% το 2050. Αν είναι έτσι, οι χώρες αυτές θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα χρηματοδότησης του κράτους και θα επιβάλουν χρεοστάσιο. Και θα "γελάσει" κάθε πικραμένος.

Η σύγκριση μεταξύ Ιανουαρίου 03 και Ιανουαρίου 13

Population

Greece : αύξηση 2,6%

Euro area: αύξηση 5%

USA: αύξηση 7,3%

China:αύξηση 4,3%
 
India: αύξηση 16,6%

 Brazil: αύξηση 8,3%

Germany: Μείωση 1%

France: αύξηση 8.8 %

Japan:αύξηση 0,1%

Argentina: αύξηση 7,2%

GDP annual growth rate

Greece: Μείωση 200%

Εuro area: μείωση 160%

 

USA:αύξηση 370%

China: μείωση 29%

India:μείωση 72%

Brazil: μείωση 60%

Germany: αύξηση 900%

France: μείωση 90%

Japan: μείωση 75%

Argentina: μείωση 85%

Government Debt To GDP

Greece: αύξηση 75%

Euro area: αύξηση 26,5%

 

USA: αύξηση 67%

China: αύξηση 34%

India:μείωση 19%

Brazil: μείωση 11%

Germany: αύξηση 26%

France: αύξηση 36,7%

Japan: αύξηση 34%

 

 

Argentina: μείωση 68%

GDP per capita

Greece: μείωση 1,8%

 Euro area: αύξηση 5,7%

USA: αύξηση 5,5%

China: αύξηση 118%

India:αύξηση 64%

 Brazil: αύξηση 28,5%

Germany: αύξηση 12,8%

France: αύξηση 3,9%

Japan:  αύξηση 6,3%

Argentina: αύξηση 67%

Unemployment Rate

Greece: αύξηση 160%

Euro area: αύξηση 32,6%

USA: αύξηση 34,5%

 China: σταθερή

India: μείωση 48% (από το 2002)

Brazil: Μείωση 55%

Germany:μείωση 42%

France:αύξηση 18,4%

Japan: μείωση 24%

Argentina: Μείωση 61%

Consumer Price Index

Greece: αύξηση 35,4%

 USA: αύξηση 26,9%

China: αύξηση 1,8%

India: αύξηση 114%

 Brazil: αύξηση 28,6%

Germany: αύξηση 17,6%

France: αύξηση 18.7%

 Japan: μείωση 1,8%

Argentina: αύξηση 124%

Το σπέρμα του Μίμη Ανδρουλάκη

«Αν ήμουν γενετιστής, θα κρατούσα το σπέρμα του Μίμη Ανδρουλάκη για να διατηρηθεί το είδος του!», δήλωσε ο σκηνοθέτης Γ Σμαραγδής στην παρουσίαση του νέου βιβλίου του γυρολόγου που έχει τίτλο «Ὅπλων Κρίσις. ΝΕΚΡΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ».

• Ηγετικό στέλεχος του Κ.Κ.Ε.
• Πρωτεργάτης του τότε Συνασπισμού
• Πρωτεργάτης της Συγκυβέρνησης  ΝΔ – Συνασπισμού (το άθλιο ’89 για τους μετέπειτα συντρόφους του ΠΑΣΟΚ) και εξυμνεί τον Κ Μητσοτάκη ως τον έλληνα Άλτο Μόρο
• Υμνητής του Α Παπανδρέου – γλύφοντας εκεί που προ ολίγου έφτυνε χωρίς κανένα πρόβλημα
• Ένθερμος υποστηρικτής του σημιτικού εκσυγχρονισμού
• Ένθερμος υποστηρικτής του Γ Παπανδρέου και της συμμετοχικής δημοκρατίας
• Ένθερμος υποστηρικτής του Μνημονίου
• Ένθερμος υποστηρικτής του Ε Βενιζέλου. Σε ένα μεγαλειώδες άρθρο του με τίτλο «Βαγγέλης Βενιζέλος: Το εσωτερικό κάλεσμα και το κάλεσμα της ελληνικής ιστορίας», σημείωνε, μεταξύ άλλων: […] Ο Βαγγέλης γυρίζει σελίδα, ξεπερνά τον εαυτό του σαν καθιερωμένο κεντρικό πρόσωπο της πολιτικής ζωής και μαζί του το ΠΑΣΟΚ:

-         υπερβαίνει θετικά με τον αυτομετασχηματισμό του τις εσωτερικές του αντινομίες που έχουν εκραγεί εν μέσω οικονομικής κρίσης

-         συναντιέται με τις διάχυτες και οργανωμένες δυνάμεις και κινήσεις ενός νέου ριζοσπαστισμού της Ελλάδας των παραγωγών, διακριτού από τα δεδομένα της μεταπολιτευτικής παραδοσιακής και πασοκικής αριστεράς, ενός νέου παραγωγικού πατριωτισμού του made in Greece, ενός νέου μεταρρυθμισμού της ευρωπαϊκής αριστεράς

-         φέρνει στην πρώτη γραμμή της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Ελλάδας μια νέα κοινωνική διάταξη, μια νέα κοινωνική συμμαχία του κόσμου της εργασίας, της επιστήμης και του πολιτισμού με τις δυνάμεις του καινοτόμου, εξωστρεφούς επιχειρείν στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών

-         δίνει ένα δημιουργικό νόημα στην επερχόμενη επανάσταση των εικοσάρηδων, τριαντάρηδων για ένα νέο διαγενεακό συμβόλαιο κόντρα στο γκρίζο στάτους κβο

-         αφήνει πίσω του κάθε είδους πελατειακή λογική, καθιερώνει τη μηδενική ανοχή σε φαινόμενα διασπάθησης του δημόσιου χρήματος και διαφθοράς και δίνει προγραμματικό συμμαχικό περιεχόμενο στη νέα πολυσυλλεκτικότητά του

-         προχωρεί σ’ ένα νέο πλειοψηφικό προοδευτικό πολιτικό αστερισμό, στη νέα Συνιδρυτική Πράξη της Νέας Κεντροαριστεράς του 2020 στον ευρύ χώρο μεταξύ κουκουέδικης αριστεράς και δεξιάς

-         αποτελεί το ριζοσπαστικό κέντρο ανασύνθεσης της πολιτικής ζωής και θεσμικής – συνταγματικής επανίδρυσης της Ελληνικής Πολιτείας.

• Ψήφιση του Μνημονίου και αποχώρηση από το ΠΑΟΚ
• Αυτοεπιλέγεται ως ο  καταλύτης μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ, προκειμένου να υπάρξει ανασύσταση του χώρου της ευρύτερης Αριστεράς

Στο βιβλίο του επιχειρεί μία κάθοδο στον Κάτω Κόσμο για να συναντήσει μεγάλες ηγετικές μορφές της ευρωπαϊκής Αριστεράς και συνομιλήσει μαζί τους. Σε ρόλο «ΟδυσσΑία», που φέρει «το όνομα ενός έξυπνου, εναλλακτικού ρεφορμισμού στην υπηρεσία των καλύτερων επαναστατικών μας ονείρων», μαζί με μεγάλα πνεύματα της Αριστεράς -σοσιαλιστές, κομμουνιστές, κεντροαριστεροί- συγκρίνουν τις δικές τους περιπέτειες με εκείνη της ελληνικής και ευρωπαϊκής Αριστεράς στη μεγάλη κρίση του 2008-2013, διερευνούν το παράδοξο του αριστερού κινήματος σε περιόδους μεγάλης κρίσης και απαντούν στο ερώτημα «τι να κάνουμε;».

Χρήσιμο ως οδηγός αποφυγής…

Στους επικριτές του, ο μεγάλος συγγραφέας και πολιτικός, προαπαντά με μια μαντινάδα: Εγώ ζηλεύω του δεντρού που στον γκρεμό φυτρώνει/που μόνο αέρας και πουλί μπορεί και του σιμώνει

Αλλά έχει ήδη απαντήσει πριν λίγο καιρό ένας συμπατριώτης του: Είσαι από κείνα τα πουλιά που μόνο κακαρίζουν/χωρίς ουσία και πρεπειά τσ όρκους τους ξεφτιλίζουν.

Η επίσημη εμφάνιση μιας «νέας γραμμής» της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ σε κομματική διαδικασία

Η επίσημη εμφάνιση μιας «νέας γραμμής» της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ σε κομματική διαδικασία 

του Π. Κοσμά, Πηγή: rproject

Τη βδομάδα ύστερα από τη Συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ (30 Νοεμβρίου -1-2 Δεκεμβρίου), μια συγχορδία ομιλιών και συνεντεύξεων* κορυφαίων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ ανέδειξε, σε καταπληκτικό συντονισμό, ένα νέο πολιτικό πλαίσιο και μια συνεκτική «νέα γραμμή» για τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή η «νέα γραμμή» αποτελεί βεβαίως «διασταλτική» ερμηνεία των αποφάσεων της Συνδιάσκεψης του ΣΥΡΙΖΑ, αξιοποιώντας βέβαια τις μεγάλες δυνατότητες «παρερμηνείας» που αφήνουν οι ίδιες οι αποφάσεις, καθώς...
βρίθουν προβληματικών σημείων και αντιφάσεων.**

Ωστόσο, η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στην πρώτη Σύνοδο της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε την «επίσημη πρώτη» της νέας γραμμής σε κομματική διαδικασία – αν και ελλειπτικά διατυπωμένη, χωρίς τις «τεχνικές λεπτομέρειες», για παράδειγμα, της ομιλίας του στο Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο.

Οι «νέες ιδέες» που κυριαρχούν στη νέα αφήγηση του προέδρου της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ και μιας ηγετικής ομάδας στελεχών-«εν αναμονή υπουργών», συνοψίζονται στους εξής βασικούς άξονες:

α. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα κάνει μονομερείς ενέργειες («εκτός αν υποχρεωθεί», δήλωσε στο «Βήμα» ο Γιάννης Δραγασάκης…).
Θα αναδιαπραγματευτεί τη δανειακή σύμβαση και θα ζητήσει λύση του προβλήματος του χρέους σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η αναδιαπραγμάτευση («με τους εταίρους μας» επαναλαμβάνει πλέον σταθερά ο Αλέξης Τσίπρας) για μια ευρωπαϊκή λύση αντικαθιστά πλέον τη μέχρι πρότινος θέση για διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους.

Επίσης, η επαναδιαπραγμάτευση για ευρωπαϊκή λύση («με τους εταίρους μας») αδειάζει από κάθε νόημα την (ούτως ή άλλως πλάγια) αναφορά της διακήρυξης του ΣΥΡΙΖΑ στο «Καμιά θυσία για το ευρώ».
Εν τέλει, η προσπάθεια σηματοδότησης με πολλούς τρόπους ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρόκειται να ασκήσει πολιτική ως δύναμη ρήξης με το εγχώριο και διεθνές σύστημα, αλλά ως «δύναμη αναδιαπραγμάτευσης», αποτελεί σαφή μετατόπιση από το πολιτικό έδαφος της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.

β. Το «κυβέρνηση της Αριστεράς», που αποτέλεσε την κορωνίδα της πολιτικής μας όλους τους προηγούμενους μήνες και αναφέρεται στη διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ, μέσω της «κερκόπορτας» περί «πλειοψηφικού κοινωνικού και πολιτικού μετώπου» και «ευρείας πολιτικής και κοινωνικής συμμαχίας», μετατρέπεται σε «κυβέρνηση εθνικής ή κοινωνικής σωτηρίας», «κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ» κ.λπ. Και είναι φανερό ότι η «ευρεία συμμαχία» δεν αφορά τις δυνάμεις της Αριστεράς (γιατί το ΚΚΕ αρνείται και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν μπορεί να συνδράμει κοινοβουλευτικά).

Επικουρικά, χρησιμοποιείται και η έκφραση «κυβέρνηση λαϊκής ενότητας». Σε κάθε περίπτωση, μία μόλις βδομάδα ύστερα από τη Συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ, το «κυβέρνηση της Αριστεράς» των κειμένων που υπερψηφίστηκαν έχει για τα καλά συσκοτιστεί…
Η αποστολή αυτής της κυβέρνησης περιγράφεται πλέον όχι απλώς με «εθνικούς» και διαταξικούς όρους («ανόρθωση, ξαναχτίσιμο και ανασυγκρότηση της χώρας» κ.λπ.), αλλά χρωματίζεται όλο και πιο έντονα με τα χρώματα της «κάθαρσης» και του εξορθολογισμού του ελληνικού καπιταλισμού: πόλεμος στο «τρίγωνο της αμαρτίας» που συνθέτουν οι κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες, τα διαπλεκόμενα μίντια, τα κόμματα της διαπλοκής, πόλεμος στη διαφθορά και τη φοροδιαφυγή, νέος-α;ναπτυξιακός ρόλος του Δημοσίου κ.λπ. κ.λπ.

γ. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα εθνικοποιήσει τις τράπεζες υπό κοινωνικό και εργατικό έλεγχο. Οι αντιφατικές γενικότητες της τελευταίας περιόδου ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα επαναφέρει υπό «δημόσιο έλεγχο» τις τράπεζες αλλά ταυτόχρονα θα ιδρύσει και δημόσια αναπτυξιακή τράπεζα βρήκαν τη διευκρίνισή τους στη συνέντευξη του Γιάννη Δραγασάκη στο «Βήμα», που προτείνει το σουηδικό πρότυπο της δεκαετίας του ’90: κρατικοποίηση, εξυγίανση και επάνοδος σε ιδιωτικά χέρια! Δύσκολα θα βρει κανείς ουσιαστική διαφορά με αυτό που προβλέπει το σχέδιο της τρόικας για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών: ανακεφαλαιοποίηση, εξυγίανση, πέρασμα των μετοχών στον EFSF ή στο ΤΧΣ και επιστροφή τους στους ιδιώτες.

Να γιατί, παρά τον εξαγγελλόμενο «δημόσιο έλεγχο», μας χρειάζεται και η ίδρυση δημόσιας επενδυτικής τράπεζας…

δ. Αντί για μαζικές εθνικοποιήσεις, αναδύεται ένας νέος ρόλος για το Δημόσιο και τις δημόσιες επενδύσεις: επειδή είναι ουτοπικό ότι η ανάπτυξη θα έρθει με μαζικές ιδιωτικές επενδύσεις -εξήγησε ο Αλέξης Τσίπρας στην ομιλία του στο Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο- θα χρειαστούν δημόσιες επενδύσεις ώστε να «ενθαρρυνθούν» και οι ιδιωτικές επενδύσεις…
Το μενού έχει επίσης Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (τα περιβόητα ΣΔΙΤ του Σημίτη και του Αλκογοσκούφη) και αναφορές στην «υγιή» επιχειρηματικότητα.
Μια υπόσχεση για «κάθαρση» από τη διαφθορά και τη διαπλοκή και ένας πραγματικός «ιστορικός συμβιβασμός» με την επιχειρηματική τάξη.

Η ομιλία Τσίπρα στην Κ.Ε. 

 
Στην ομιλία του Αλ. Τσίπρα όλα αυτά δεν εκτέθηκαν αναλυτικά και με την «καθαρότητα» που διατυπώνονται σε συνεντεύξεις ή σε ομιλίες με κοινό τις «παραγωγικές τάξεις» (ΔΕΘ, Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο). Υπήρχαν όμως όλες οι κεντρικές ιδέες, προσεκτικότερα διατυπωμένες, καθώς και μια καινούργια αναφορά με μεγάλη συμβολική και πολιτική αξία: η αναφορά στο θετικό υπόδειγμα των «προοδευτικών κυβερνήσεων» της Αργεντινής και της Βραζιλίας.
Συγκεκριμένα αναφέρθηκε:
- Σε μια «κυβέρνηση ευρείας κοινωνικής και πολιτικής συμμαχίας με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ».
- Η κυβέρνηση αυτή «θα δρομολογήσει την αναπτυξιακή και παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας» και θα προχωρήσει σε «πάταξη της διαφθοράς, της διαπλοκής και της φοροδιαφυγής».
- Προδιέγραψε ως χρόνο της «μεγάλης ανατροπής» το τέλος του επόμενου Μαρτίου, όταν «ένα μόνο δίλημμα θα υπάρχει: ή θα καταρρεύσει ο λαός και ο τόπος ή θα φύγει η συγκυβέρνηση της κατάρρευσης».

  Όλες αυτές οι αναφορές στεφανώθηκαν επάξια με την αναφορά στα θετικά υποδείγματα της Αργεντινής και της Βραζιλίας. Παραθέτουμε το σχετικό χωρίο: «Σε λίγο, αντιπροσωπεία του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, ανταποκρινόμενη στην πρόσκληση των κυβερνώντων κομμάτων της Βραζιλίας και της Αργεντινής, θα αναχωρήσει για επίσημη επίσκεψη σ’ αυτές τις δύο χώρες. Είναι μια επίσκεψη-δείγμα γραφής της δικής μας ενεργητικής και πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής. Θα επισκεφτούμε δύο χώρες, μέλη του G20 τις οποίες κατέστρεψαν και χρεοκόπησαν οι ομοϊδεάτες του κ. Σαμαρά. Χώρες τις οποίες ανέστησαν αριστερές και προοδευτικές κυβερνήσεις που αγνόησαν το νεοφιλελεύθερο μονόδρομο. Λαοί που πέταξαν από πάνω τους τα νεοφιλελεύθερα δόγματα και βαδίζουν το δρόμο της ανάπτυξη και τις αξιοπρέπειας».

Από πότε όμως η πολιτική του Λούλα και της σοσιαλφιλελεύθερης κυβέρνησής του είναι πρότυπο για το πώς μια «προοδευτική κυβέρνηση» θα «αναστήσει» τη χώρα; Από πότε από την Αργεντινή κρατάμε ό,τι τη βάζει σε κοινό παρονομαστή με τη Βραζιλία; Και γιατί σε μια αναφορά στη Λατινική Αμερική δεν χωράει το «πρότυπο» της Βενεζουέλας;

Κατά τα άλλα, ο Αλέξης Τσίπρας εκφώνησε μια ομιλία στοχευμένη στα δελτία ειδήσεων και όχι στο άνοιγμα πολιτικού διαλόγου στην Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ. Στη συνέχεια η συνεδρίαση απορροφήθηκε από τα αναγκαία διαδικαστικά και οργανωτικά ζητήματα της εκλογής της νέας Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, όμως η πολιτική διαδικασία της Συνόδου αποσαθρώθηκε.
Έτσι, μια σημαδιακή ομιλία δεν έγινε καν αντικείμενο συζήτησης. Και αυτό είναι ένα σημαντικό κρατούμενο από την πρώτη Σύνοδο της νέας Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ.

* Αναφέρονται ενδεικτικά -μεταξύ πολλών άλλων- η ομιλία Τσίπρα στο Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο, η συνέντευξη του Γιάννη Δραγασάκη στο «Βήμα», η συνέντευξη του ΔημήτρηΠαπαδημούλη στην εφημερίδα «Κεφάλαιο» που αναδημοσιεύτηκε και από το www.capital.gr και η συνέντευξη του Γιώργου Σταθάκη στο www.euro2day.gr και την ΠρωινήΕνημέρωση της ΝΕΤ στις 12/12/12.

* Οι δυνάμεις του Rproject και η Μαρξιστική Φωνή ήταν οι μόνες που δεν υπερψήφισαν αυτές τις αποφάσεις

Να ξετρυπώσουμε το μέλλον!

 Να ξετρυπώσουμε το μέλλον!

του Σ Ράμφου, πηγή ΤΟ ΒΗΜΑ

 

Στις 10 Δεκεμβρίου 2012 οι εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ενώσεως παρέλαβαν το Βραβείο Νόμπελ ειρήνης. Λίγες ημέρες πριν, στις 30 Νοεμβρίου, βρισκόμουν στις Βρυξέλλες ανταποκρινόμενος σε πρόσκλησι του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Χέρμαν Βαν Ρομπέι. Επρόκειτο να συμμετάσχω σε άτυπη συνάντησι με τρεις άλλους καλεσμένους του προέδρου: τη βρεττανίδα μυθιστοριογράφο Αντώνια Μπάιατ, τον γάλλο καθηγητή Φιλοσοφίας στην Σορβόννη και στο Μόναχο Ρεμί Μπραγκ και τον γερμανό διανοητή Πέτερ Σλότερντικ, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Καρλσρούης. Συντόνιζαν την συζήτησι ο βέλγος καθηγητής οικονομικής και κοινωνικής ηθικής στο πανεπιστήμιο της Λουβαίν Φιλίπ Βαν Πάριζ και ο διευθυντής του προεδρικού γραφείου, ολλανδός ιστορικός της πολιτικής φιλοσοφίας Λούουκ Βαν Μιντελάαρ.

Σκοπός της συναντήσεως ήταν να ανταλλάξωμε απόψεις, κατ' αρχήν μεταξύ μας και εν συνεχεία με τον πρόεδρο Βαν Ρομπέι, για το ζήτημα της ευρωπαϊκής ταυτότητος γενικά και για επί μέρους πτυχές του: Υπάρχει μια συλλογική ευρωπαϊκή ταυτότητα; Αν ναι, υπό ποίαν έννοια, από πότε και σε ποια βάσι; Αν όχι, υπό ποιαν έννοια και γιατί; Ειδικώτερα, πώς έχει επηρεάσει ο εκσυγχρονισμός των ευρωπαϊκών κοινωνιών τις συλλογικές ταυτότητες στην Ευρώπη και σε τι ευνοεί την δυνητική ανάδυσι ή ενδυνάμωσι της ευρωπαϊκής ταυτότητος; Είναι σημαντικό ένα αίσθημα κοινής ταυτότητος; Μπορεί, πρέπει να συνεργασθή με άλλες συλλογικές ταυτότητες - εθνικές, υποεθνικές, γλωσσικές, ενδοηπειρωτικές (σκανδιναβική, σλαβική, νοτιοευρωπαϊκή κ.λπ.); Τι θα μπορούσαμε να συναγάγωμε από τα προηγούμενα για το πολιτικό μέλλον της Ευρώπης;

Η συζήτησι διεξήχθη χαλαρά και φιλικά, κάτι που ενεθάρρυνε άλλωστε ο άτυπος χαρακτήρας της. Ηταν ελεύθερη και εποικοδομητική διασταύρωσι αντιλήψεων, όχι εν όψει κάποιου τελικού συμπεράσματος αλλά εμπλουτισμού του αναπτυσσόμενου προβληματισμού.

Ολοι κατανοούσαμε την ανάγκη περαιτέρω ενοποιήσεως, χωρίς να παραβλέπωμε τις εγγενείς δυσχέρειες και το χρονοβόρο της προοπτικής. Η οικονομική διάστασι του ευρωπαϊκού οικοδομήματος είναι θεμελιώδης, όμως εφ' όσον τίθεται ζήτημα ενιαίας Ευρώπης τα θέματα της ταυτότητος ανακύπτουν επίμονα και απαιτούν να σκεφθούμε σοβαρά την πολιτισμική του παράμετρο.

Η Αντώνια Μπάιατ κατέθετε τα βιώματά της από μια Ευρώπη όπου οι νέοι άλλοτε συμβαδίζουν και άλλοτε κομπιάζουν. Ο Ρεμί Μπραγκ υπογράμμιζε πόσο κρίσιμο είναι να μην αφήσουμε το μέλλον μόνο του από αδιαφορία για το ιστορικό παρελθόν. Ο Πέτερ Σλότερντικ τόνιζε ότι τα σύνορα δεν χωρίζουν μόνο αλλά και ενώνουν, παρατηρούσε ότι η ευρωπαϊκή ταυτότης προϋποθέτει σιωπηρά πως οι πολίτες της Ενώσεως θα πρέπη να την νοιώθουν σαν «πατρίδα» τους, υπενθύμιζε δε τους κινδύνους πολεμικών περιπετειών που απομακρύνει η ευρωπαϊκή ενοποίησι. Ο υποφαινόμενος, πάλι, επέμενε στις διαφορές οι οποίες χωρίζουν τους επί μέρους εθνικούς πολιτισμούς - τις «κουλτούρες» που λέμε - από το υπερεθνικό αξιακό σύστημα του ευρωπαϊκού πολιτισμού και υποστήριζε ότι μόνο μια συνθετική πολιτική λύσι θα έδινε διέξοδο στις τριβές των εθνικών ιδιοπροσωπιών, που δεν βρίσκουν ακόμη έκφρασι στην μία κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα.

Κοινή αίσθησι της συντροφιάς ήταν ότι πίσω από την δυσκολία των ευρωπαίων πολιτών να νοιώσουν την Ενωσι σαν πατρίδα τους κρύβεται η ιστορική πραγματικότητα των επί μέρους εθνικών ταυτοτήτων. Μπορεί οι Γερμανοί και οι Γάλλοι να μοιράζωνται κοινό πολιτισμό, όμως οι κουλτούρες τους διαφέρουν. Οπως διαφέρουν εν πολλοίς οι τρόποι των κοινωνιών του ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου. Εν προκειμένω όλοι ανεγνώριζαν στο θρησκευτικό υπόστρωμα αυτών των κοινωνιών κάτι καθοριστικό: Η ορθόδοξη Ελλάδα, όπως και οι παλαιοκαθολικές Νότιος Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, παραπέμπουν σε προνεωτερικά μορφώματα· προπύργια του εκσυγχρονισμένου καθολικισμού, όπως η Γαλλία είτε η Βαυαρία, έχουν δεχθεί έντονη επίδρασι του προτεσταντισμού, ενώ κατ' εξοχήν προτεσταντικές χώρες σαν τη Γερμανία και την Ολλανδία αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της δημοσιονομικής πειθαρχίας και απειθαρχίας με τρόπο άτεγκτο και τιμωρητικό.

Δράττομαι της ευκαιρίας να δώσω εδώ επεξηγηματική προέκτασι στην τοποθέτησί μου. Διότι για να κατορθώσουμε την ευρωπαϊκή ταυτότητα πρέπει να ξεπερασθούν οι πολιτισμικές εντάσεις μεταξύ των κρατών-μελών, εντάσεις των οποίων η διαχείρισι επιτάσσει εντελέστερη πνευματική εμβάθυνσι και στέρεη πολιτική λύσι. Η θεωρητική πλευρά της λύσεως θα πρέπη να αφήση πίσω της την τρέχουσα εξομοίωσι πολιτισμού και κουλτούρας, για να διακρίνη τις δύο έννοιες αποφασιστικά. Εφ' όσον οι δύο έννοιες συγχέονται, προκύπτει πειστικά το σχήμα της «συγκρούσεως των πολιτισμών» και ο μεταξύ τους πόλεμος γίνεται αναπόφευκτος. Αντίθετα η σταθερή τους διάκρισι ενθαρρύνει την αμοιβαία τους κατανόησι και ειρηνική συνύπαρξι. Η πρακτική πολιτική αντιμετώπισι πρέπει να διαθέτη μια ευελιξία ικανή να δίνη θετική έκφρασι στην συνεχή αναμέτρησι του συναισθηματικού στοιχείου και του λογικού, επιτρέποντας στα υποκείμενα να δεχθούν το διαφορετικό ως μη αντίθετο και συγχρόνως να κρατούν στην προσπάθεια της συνθέσεως την αλήθεια ανοιχτή στην δυνατότητα.

Ως γνωστόν ο πολιτισμός περιγράφει τις αξίες και αρχές υπό τις οποίες διαφορετικοί τρόποι ζωής ενδέχεται να συναποτελούν μια υπερεθνική ενότητα. Τέτοιες αξίες και αρχές στον χριστιανικής καταβολής ευρωπαϊκό πολιτισμό είναι τα δικαιώματα του ανθρώπου, το δημοκρατικό πολίτευμα, ο σεβασμός του ορθού λόγου, η ιδέα του κράτους ως πολιτικού εγγυητή της κοινωνικής συνοχής, η ελεύθερη οικονομία, ο τεχνοεπιστημονικός έλεγχος του ανθρώπου επί της φύσεως. Αντιστοίχως οι εθνικοί πολιτισμοί μορφοποιούν το νόημα στο οποίο μια κοινωνία αναγνωρίζει τον εαυτό της ως μέρος μιας διαχρονικής ιστορικής οντότητος, βάσει παραδοσίμων κανόνων, εθίμων και ηθών. Το στοίχημα για κάθε ευρύτερη πολιτική ενότητα είναι να συνδυάση επιτυχώς κουλτούρες και πολιτισμό σε κρίσιμα επίπεδα. Αίφνης η συνοχή της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και η τιθάσευσι των αγορών που την απειλούν χρειάζεται μέτρα περαιτέρω πολιτικής ενοποιήσεως και ισχυροποιήσεως της πολιτικής ευθύνης συλλογικά και ατομικά.

Η Ευρώπη θα πρέπη να προχωρήση στην πολιτική της ενοποίησι επιλέγοντας την μεταφορά εξουσίας από το εθνικό κρατικό επίπεδο στο δικό της υπερεθνικό. Θα υποκαταστήση έτσι σταδιακά στην εθνική κυριαρχία την αλληλεγγύη των μελών της, διατηρώντας στους κόλπους της την διαφορά υπερεθνικού και εθνικών πολιτισμών ως αδιάκοπη διεργασία ισόρροπης αντιστοιχήσεως των επιπέδων και των παραλλαγών. Σε μια τέτοια προοπτική οι κουλτούρες ωφείλουν να ενεργοποιήσουν τα ζώπυρα της καθολικότητος, ώστε να αιμοδοτούν τον πολιτισμό, ο οποίος με την σειρά του θα τις γονιμοποιή με τις υπερεθνικές του αξίες.

Γράφω μετά την απόφασι του «Γιούρογκρουπ» για την εποπτεία των μεγάλων εθνικών τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Μπορεί το βήμα να είναι συμβιβαστικό, πάντως αποτελεί βήμα προς την ευρωπαϊκή ενοποίησι. Η Ευρώπη κτίζει σιγά-σιγά τον εαυτό της και του δίνει ταυτότητα. Τρέπει κατά μία έννοια την κρίσι σε ευκαιρία, τις αργοπορίες των αντιτιθεμένων συμφερόντων σε προσανατολισμό. Δεν γίνεται να καλύπτουν μονίμως τις τραπεζικές απώλειες οι φορολογούμενοι και να επιδοτούν το σύστημα εις βάρος της καθημερινής τους ζωής. Το αίσθημα της κατάφωρης τούτης αδικίας υπονομεύει τα θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτισμού και συδαυλίζει την εσωστρέφεια στα κράτη-μέλη. Με την εποπτεία των τραπεζών η Ευρώπη αρχίζει να προβάλλη αντίστασι στις πολιτικοποιημένες ορέξεις των αγορών.

Με «πολιτική ενοποίησι» σκέπτομαι έναν τύπο λειτουργικής συνομοσπονδίας κρατών και όχι την ομοσπονδία. Η συνομοσπονδία ως χώρος αποτελεί αντίδοτο στην αχαλίνωτη ταχύτητα του χρόνου των αγορών. Οσο ο χρόνος της κινήσεως των κεφαλαίων στερείται χώρου και επομένως κανόνων, τόσο οι αγορές θα κυριαρχούν. Ο εκτός χώρου χρόνος του αΰλου πλανητικού χρηματοπιστωτικού συστήματος έχει την δύναμι να διαλύη με κρίσεις αναντιστοιχίας τιμών και πραγματικών αξιών τις μεμονωμένες οικονομίες όποιες κι αν είναι. Κατεπείγει συνεπώς ο εναρμονισμός του χρόνου με την βαθύτερη ουσία του χώρου που διαμορφώνει η πολιτική ενοποίησι κατ' αρχάς της Ευρωζώνης. Η νέα τούτη συνθήκη και συλλογικότητα θα εξημερώση τον καλπασμό των χρηματαγορών, γιατί συνιστά χώρο όχι ως εδαφική απλώς έκτασι αλλά ως αλληλέγγυο ευθύνη. Ο χώρος δεν είναι φυσικό περιέχον, είναι όρος συνυπάρξεως.

Η συνάντησι που περιέγραψα εν συνδυασμώ προς τις αποφάσεις για την εποπτεία των τραπεζών αποκτά ιδιαίτερη επικαιρότητα. Επίκαιρο γίνεται το γεγονός στο οποίο αναγνωρίζουμε μια ευκαιρία, μια δυνητική διέξοδο για τον εγκλωβισμένο χρόνο. Ο φυσικός χρόνος κυλά μηχανικά, ενώ ο ιστορικός ξεδιπλώνεται με οραματισμούς και ευκαιρίες. Οι ευκαιρίες δεν προκύπτουν από μόνες τους· τις δημιουργούν ως διεξόδους του χρόνου οι οραματισμοί. Η διέξοδος που δίνομε στον χρόνο είναι μέλλον. Οχι χρόνος ο οποίος έρχεται αέναα σαν κοσμικό φαινόμενο αλλά χρόνος τον οποίο «γεννούν» τα ανθρώπινα έργα. Εν προκειμένω το «έργο» συνδέεται με πρωτοβουλίες και αποφάσεις των κρατών-μελών και των ευρωπαϊκών θεσμών υπέρ της πολιτικής ενοποιήσεως.

Η πολιτική ενοποίησι θα ενισχύση και την ευρωπαϊκή ταυτότητα. Χωρίς τον ελληνικό και τον ρωμαϊκό πολιτισμό η ευρωπαϊκή πνευματική ταυτότητα είναι αδιανόητη. Οι Ελληνες οφείλουμε να σταθούμε αξιόμαχα στο ύψος της υπερηφανείας μας, δηλαδή με σεβασμό για τον εαυτό μας και γενναιοδωρία για τους άλλους. Η αποδοχή ενός μέλλοντος χρόνου που επελαύνει χωρίς να μας ρωτά, κάνει να αρπαζώμαστε από το παρελθόν εναγώνια και να αργοπεθαίνουμε στην παιδικότητά μας. Ομως το μέλλον δεν έρχεται μόνο και μόνο επειδή αύριο θα ξημερώση άλλη μέρα· το μέλλον υπάρχει από σήμερα στην ενεργό μας προσδοκία. Ετσι δεν έχει νόημα να το μαντεύουμε ή να το υφιστάμεθα· νόημα έχει να το σχεδιάζουμε, οπότε το «προβλέπουμε» στις υπεύθυνες πράξεις και επιλογές μας. Να ξετρυπώνουμε, χρειάζεται, όχι να θάβουμε το μέλλον!