Το βιβλίο της Naomi Klein (ΝΚ) αποτελείται από 3 μέρη με 13 κεφάλαια (1/5, 2/3, 3/5) την εισαγωγή και τα συμπεράσματα. Μια σύνοψη του βιβλίου πρώτα ανά μέρος και κεφάλαιο.
Εισαγωγή («One way or another, everything changes»). Εδώ η συγγραφέας μας μιλάει για τη σοβαρότητα του προβλήματος, την αδράνειά μας και την ανάγκη για ταχύτατες και ριζοσπαστικές αλλαγές στο οικονομικό μας σύστημα. Μας δίνει και τη βασική της θέση: «αδρανούμε γιατί οι πράξεις που θα μας έσωζαν από την καταστροφή […] είναι απειλητικές για μια ελίτ που ελέγχει την οικονομία, το πολιτικό σύστημα και τα περισσότερα μέσα επικοινωνίας». Το οικονομικό σύστημα που υποτίθεται είναι βασισμένο στην αρχή «κάθε άτομο, μια ψήφος», στην πραγματικότητα βασίζεται στην αρχή «κάθε δολάριο, μια ψήφος». Επομένως, το γνωστό πλουτοκρατικό 1% κάνει κουμάντο κι εμείς….
Μέρος 1.
Κεφάλαιο 1. («The Right is right. The revolutionary power of climate change»). To 1o κεφάλαιο ξεκινάει με ένα τύπο ονόματι Richard Rothschild που ζητάει το λόγο στο «6ο Διεθνές Συνέδριο για την Κλιματική Αλλαγή» (2011). Το συνέδριο αυτό διοργανώνεται κάθε χρόνο από το «The Heartland Institute», το οποίο έχει ως στόχο την αμφισβήτηση της σχεδόν ολικής ομοφωνίας μεταξύ των επιστημόνων περί της συντελούμενης κλιματικής αλλαγής και χρηματοδοτείται από πληθώρα συντηρητικών ιδρυμάτων, τη βιομηχανία υδρογονανθράκων (ExxonMobil), τη βιομηχανία καπνού (Philip Morris, Reynolds American, κλπ), τη φαρμακοβιομηχανία (GlaxoSmithKline, Pfizer κλπ) και άλλα ευαγή ιδρύματα. Μια από τις γνωστές δεξαμενές σκέψης που δοξάζουν την ελεύθερη αγορά.
Ο Richard Rothschild λέει στους σύνεδρους ότι οι πολιτικές που σχεδιάζονται και εφαρμόζονται με στόχο την αντιμετώπιση του φαινομένου, δεν είναι τίποτε άλλο από μια επίθεση κατά του αμερικάνικου καπιταλισμού της μεσαίας τάξης, ένας δούρειος ίππος γεμάτος με κόκκινα μαρξιστικά κοινωνικοοικονομικά δόγματα. «Ναιιιιιι», φωνάζουν όλοι μαζί. «Αυτό είναι». Δεν περίμενε κανείς να υπάρχει έστω και ένας που να διαφωνεί. Όπως γράφει η ΝΚ, είναι σα να ρωτάς σε μια συνάντηση γερμανών τραπεζιτών για την αξιοπιστία των ελλήνων. Ουδεμία διαφωνία. Οι απόψεις των συνέδρων για το σύγχρονο περιβαλλοντισμό ξεπερνούν κάθε φαντασία: το συγκρίνουν με την ιερά εξέταση, με τη ναζιστική Γερμανία, τη σταλινική Ρωσία κλπ. Υπάρχουν και οι επιστημονικές απόψεις που αμφισβητούν την κλιματική αλλαγή (στις οποίες θα επανέλθω και θα τις συγκρίνω με τις αντιτιθέμενες σε επόμενο πόστ).
Το πιο «ωραίο» όμως είναι, όπως σημειώνει η ΝΚ, η συνομωσία της σιωπής: ενώ το 2007, τρια μεγάλα δίκτυα των ΗΠΑ (CBS, ABC, NBC) είχαν 147 σχετικές εκπομπές, το 2011 οι εκπομπές ήταν μόλις 7. Έτσι, ενώ το 2007 το 71% των αμερικανών θεωρούσαν τη χρήση των υδρογονανθρακικών καυσίμων ως την κύρια αιτία του φαινομένου, το 2009 το ποσοστό έπεσε στο 51% και το 2011 στο 44%.
Η ΝΚ δίνει με το γνωστό της γλαφυρό τρόπο όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τους τρόπους με τους οποίους κινούνται οι αρνητές και το ιδεολογικό τους οπλοστάσιο. Επισημαίνει ότι για πολλούς αρνητές η καχυποψία απέναντι στις επιστημονικές θέσεις μεγάλωσε από το φόβο ότι αν η κλιματική αλλαγή είναι πραγματική, οι πολιτικές επιπτώσεις θα είναι καταστροφικές. Θεωρεί ότι οι σκληροπυρηνικοί ιδεολόγοι καταλαβαίνουν τη σημασία του φαινομένου καλύτερα από τους χλιαρούς κεντρώους πολιτικούς που επιμένουν στη βαθμιαία και χωρίς κόστος προσαρμογή, αυτούς που πιστεύουν ότι δεν χρειάζεται να πολεμήσουμε με κανέναν, ούτε και με αυτές τις εταιρίες των ορυκτών καυσίμων. Ο πραγματικός λόγος της αποτυχίας μας είναι ότι δεν θίγουμε την ουσία του προβλήματος και δεν απαιτούμε αυτό που πραγματικά χρειάζεται: αλλαγή του οικονομικού μας παραδείγματος (απορρυθμισμένος καπιταλισμός και λιτότητα).
Κεφάλαιο 2. ("Hot Money. How free market fundamentalism helped over heat the planet”). Στο κεφάλαιο αυτό η ΝΚ συνεχίζει την επίθεσή της στο νεοφιλελευθερισμό περιγράφοντας το θρίαμβό του τις πρόσφατες δεκαετίες, υπογραμμίζοντας την απαίτησή του για την παροχή της μέγιστης δυνατής ελευθερίας προς τους έξυπνους και ικανούς ώστε να μπορούν να εκμεταλλεύονται τους παγκόσμιους ανθρώπινους, βιολογικούς και φυσικούς πόρους. Δίνει ένα ευσύνοπτο χρονικό της διαμάχης, της σχέσης ρύπανσης και ανθρώπινης εκμετάλλευσης, τη σχετική δυνατότητα ελέγχου της κατάστασης από τους εργαζόμενους και τις κυβερνήσεις μέχρι τη δεκαετία του 1990 και την αλλαγή που συντελέστηκε με την απελευθέρωση της ροής κεφαλαίων και τη δυνατότητα συνεχούς μετεγκατάστασης των ρυπογόνων μονάδων σε χώρες με φθηνό εργατικό δυναμικό και ελλιπή ή και ανύπαρκτη προστατευτική νομοθεσία. Και επαναλαμβάνει τις δυσκολίες για την εύρεση ουσιαστικής λύσης εντός του υπάρχοντος πλαισίου και της αποθέωσης της κατανάλωσης.
Κεφάλαιο 3. («Public and paid for: overcoming ideological blocks in the next economy»). Εδώ η ΝΚ επιχειρηματολογεί υπέρ ενός ενεργειακού τομέα που θα ελέγχεται από τους πολίτες, σε τοπική βάση (όπως σε μεγάλο βαθμό γίνεται σήμερα στη Γερμανία), χωρίς να αποκλείει τα ιδιωτικά συμφέροντα. Βασικός στόχος είναι η προώθηση των εναλλακτικών πηγών ενέργειας αι ο μετασχηματισμός του ενεργειακού μείγματος. Το κόστος της μετάβασης θα πληρωθεί από τα ιδιωτικά συμφέροντα, των οποίων το ενδιαφέρον για εναλλακτικές πηγές είναι ιστορικά ελάχιστο (βλέπε και το ραπόρτο "Renewable energy depends on the public not private sector"των David Hall et al (2013) για του λόγου το αληθές). Να σημειωθεί και η αναφορά στην εξαιρετική εργασία των Jacobson και Delucchi (βλ εδώ και εδώ) που δείχνουν επαρκώς πως υπάρχει η δυνατότητα για πλήρη μετάβαση σε ενεργειακό μείγμα (αέρας-νερό-ήλιος) έως το 2050 κι ότι τα εμπόδια είναι κοινωνικά και πολιτικά κι όχι τεχνολογικά και οικονομικά. Εδώ η συγγραφέας θα μπορούσε να ήταν πιο αναλυτική και έτσι να προστατευτεί από πολλές κριτικές που της έγιναν από την επιστημονική πλευρά.
Κεφάλαιο 4. («Planning and banning: slapping the invisible hand, building a movement»). Στο κεφάλαιο αυτό η ΝΚ δίνει πολλά στοιχεία για τους επιχειρηματικούς τιτάνες και το πώς «έκαψαν» τον Ομπάμα. Για τη συγγραφέα ο πρόεδρος των ΗΠΑ είχε τη δυνατότητα να καταφέρει ταυτόχρονη σταθεροποίηση της οικονομίας και του κλίματος και δεν κατάφερε γιατί πείστηκε ότι είναι αμαρτωλή πράξη να λες στις μεγάλες εταιρίες πώς να λειτουργήσουν. Ο σχεδιασμός είναι αμαρτωλός, ουσιαστικά είναι κομμουνισμός, οπότε…
Κεφάλαιο 5. («Beyond extractivism: confronting the denier within»). Στο κεφάλαιο αυτό η ΝΚ αναφέρεται στο Ναουρού, τη μικρότερη δημοκρατία του κόσμου, ως παράδειγμα καταστροφής μιας χώρας από την ανελέητη εξόρυξη. Από τις αρχές του 20ου αιώνα ως τη δεκαετία του 1990, η εξόρυξη φωσφορικών ορυκτών ήταν η βασική ασχολία των κατοίκων του νησιού. Όταν τα αποθέματα εξαντλήθηκαν το νησί έγινε φορολογικός παράδεισος, κέντρο για το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος και κέντρο κράτησης λαθρομεταναστών. Συνεχίζει με αναφορές σε κλασικά βιβλία της περιβαλλοντικής σκέψης (Ρέιτσελ Κάρσον (Η σιωπηλή άνοιξη), Meadows et al (The Limits to Growth) - πάντως κάνει εντύπωση η απουσία της «Κατάρρευσης» του Jared Diamond - που από χρόνια είχαν σχετικές προειδοποιήσεις για να καταλήξει σε αφορισμούς για τον αδηφάγο καπιταλισμό.
(συνεχίζεται)
(συνεχίζεται)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου